Art Jetese

Ndryshimet klimatike e bëjnë më të vështirë aksesin në ujë të pijshëm

Foto ilustruese

Ndërsa burimet ujore në botë vazhdojnë të ulen, aksesi në ujin e pijshëm bëhet më i vështirë për shkak të ndryshimeve klimatike, mungesës së infrastrukturës dhe pamjaftueshmërisë ekonomike.

Zhvillimet në lidhje me rënien e burimeve ujore në mbarë botën dhe në vendet që kanë probleme me aksesin në ujë të pijshëm të sigurt janë përpiluar nga Anadolu.

Sipas një raporti të gushtit 2022 nga Këshilli për Marrëdhëniet me Jashtë me bazë në SHBA për stresin e ujit, rreth 70% e ujërave të ëmbla përdoret për bujqësi, ndërsa pjesa tjetër ndahet midis përdorimeve industriale (19%) dhe përdorimeve shtëpiake (11%). duke përfshirë ujin e pijshëm.

Menaxhimi efikas i burimeve ujore dhe përmirësimi i furnizimit me ujë rrisin rritjen ekonomike të vendeve dhe ndihmojnë në uljen e varfërisë.

Në vitin 2010, përmes një rezolute, Asambleja e Përgjithshme e OKB-së njohu në mënyrë eksplicite të drejtën për ujë dhe kanalizime dhe pranoi se uji i pastër i pijshëm dhe kanalizimet janë thelbësore për të gjitha të drejtat e njeriut.

Megjithatë, keqpërdorimi i ujërave nëntokësore dhe keqmenaxhimi i tyre prej vitesh dhe ndotja e ujërave të ëmbla kanë rritur stresin e ujit.

Disa vende gjithashtu përballen me sfida për shkak të dëmtimit të ekosistemeve të lidhura me ujin, mungesës së ujit që rrjedh nga ndryshimet klimatike dhe investimeve të pamjaftueshme në ujë dhe kanalizime.

Rreth 771 milionë njerëz nuk kanë akses në ujë, sipas të dhënave nga organizata joqeveritare Water.org, e cila synon të ndihmojë njerëzit që jetojnë në varfëri të kenë akses në ujë të sigurt në të gjithë botën.

Mungesa e aksesit në ujë të sigurt shkakton sëmundje

Çdo vit, rreth 829,000 njerëz vdesin nga diarreja për shkak të ujit të pasigurt, si dhe problemeve sanitare dhe higjienike, sipas Organizatës Botërore të Shëndetësisë (OBSH).

Qasja e lehtë në ujë të sigurt, që redukton përpjekjet fizike të njerëzve për ujë të pastër, gjithashtu redukton buxhetin e alokuar për sistemin shëndetësor, tha gjithashtu OBSH.

Sipas Raportit të Zhvillimit të Qëndrueshëm të OKB-së 2022, 74% e popullsisë së botës kishte akses në ujë të pijshëm të sigurt në vitin 2020.

Niveli i stresit ujor është mbi 75% në Azinë Jugore dhe Qendrore. Kjo normë shkon deri në 100% në Afrikën e Veriut, thuhet në raport.

Sipas një artikulli të botuar nga UNICEF në shkurt, 844 milionë njerëz nuk kanë qasje në ujë të pijshëm të pastër dhe 2.3 miliardë njerëz nuk kanë qasje në tualete dhe objekte bazë sanitare.

Uji i ndotur dhe kanalizimet e pamjaftueshme janë shkaqet kryesore të vdekjes tek fëmijët e moshës 5 vjeç e poshtë, thuhet në artikull.

17 vende përjetojnë stres të lartë të ujit

Sipas organizatës kërkimore World Resources Institute, stresi i ujit i përjetuar nga vendet ndahet në pesë kategori – shumë i lartë, i lartë, mesatar-i lartë, mesatar-i ulët dhe i ulët.

Gjithsej 17 vende përjetojnë stres shumë të lartë uji — Katari, Izraeli, Libani, Irani, Jordania, Libia, Kuvajti, Arabia Saudite, Eritrea, Emiratet e Bashkuara Arabe, San Marino, Bahreini, India, Pakistani, Turkmenistani, Omani dhe Botsvana – – me 12 prej tyre të vendosura në rajonet e Lindjes së Mesme dhe Afrikës së Veriut.

Shumë ekspertë tregojnë se kushtet më të këqija për stresin fizik të ujit janë në rajonin e Lindjes së Mesme dhe Afrikës së Veriut.

Për shembull, mbi 71% e popullsisë së Libanit përballet me mungesë uji, sipas UNICEF.

Kriza ekonomike në Liban, përveç thatësirës dhe sistemeve të ujit të menaxhuar keq, ngre rrezikun e urisë.

Në Pakistan, megjithatë, uji ka qenë një problem për 35 vjet. Rritja e shpejtë e popullsisë, urbanizimi, përdorimi i tepërt i ujit në fermat në zonat rurale dhe ndryshimet klimatike rrisin stresin e ujit në vend.

Vendet e pasura në Lindjen e Mesme mund të plotësojnë nevojat e tyre për ujë. Emiratet e Bashkuara Arabe importojnë pjesën më të madhe të ujit të nevojshëm për ushqim dhe bujqësi. Ata gjithashtu kanë aftësinë për të shkripëzuar ujin e oqeanit, që është një metodë e shtrenjtë.

Në Irak, 98% e ujërave të tij sipërfaqësore, të cilat janë në kategorinë e stresit të lartë ujorë, vijnë nga lumenjtë Tigër dhe Eufrat. Vlerësohet se pjesët e këtyre lumenjve brenda kufijve të Irakut do të thahen deri në vitin 2040.

Megjithëse India përfaqëson 18% të popullsisë së botës, ajo zotëron vetëm 4% të burimeve të saj të ujërave të ëmbla. Për më tepër, vendi është një nga vendet me mungesën më të lartë të ujit për shkak të popullsisë, ndotjes dhe shfrytëzimit të ujërave nëntokësore.

Vendet e Afrikës Qendrore, si Republika Demokratike e Kongos, e cila përballet me mungesën, marrin shi të mjaftueshëm, por mungesa e infrastrukturës së përshtatshme dhe keqmenaxhimi shkaktojnë mungesë uji. Pavarësisht se ka gjysmën e rezervave ujore të Afrikës, Kongo nuk ka qasje në ujë të pastër, gjë që shkakton sëmundje dhe kequshqyerje.

Infrastruktura e vjetër mund të rrisë stresin e ujit në disa vende

Vendet që përdorin të njëjtën infrastrukturë për shumë vite dhe që kanë një rritje të lartë të popullsisë mund të përjetojnë mungesë uji.

Instituti Botëror i Burimeve tha se SHBA është një vend me stres mesatar dhe të ulët të ujit, ndërkohë që ka ndryshime të dukshme në zonat kufitare. Pjesët perëndimore të SHBA-së, përfshirë shtetin e Kalifornisë, po përjetojnë stresin e ujit për shkak të thatësirës së shkaktuar nga ndryshimet klimatike.

Në Itali, infrastruktura e vjetër parashikohet të shkaktojë stres ujor në aksesin në ujë të pastër.

Egjipti shquhet gjithashtu si një nga vendet që vuan nga mungesa e ujit. Megjithëse Egjipti ka stres të ulët ujor me aksesin e tij në lumin Nil, i cili plotëson 93% të nevojave të tij për ujë, kjo situatë është në rrezik për shkak të projektit të Digës së Rilindjes së Madhe të Etiopisë.

Në një pjesë tjetër të botës, tetë nga 10 afganë përdorin ujë të pijshëm të pasigurt, sipas vlerësimit të UNICEF-it. Rreth 94% e fëmijëve afganë jetojnë në rajone me mungesë të madhe uji.

Ndërsa në Sirinë e shkatërruar nga lufta, shkalla e aksesit në ujë të pastër ishte 98% në qytete dhe 92% në zonat rurale në vitin 2010, ato kanë rënë me 40%.

Në Turqi, faktorë të tillë si rritja e motit të nxehtë, zjarret në pyje dhe ndryshimi i klimës duket se rrisin stresin e ujit, shkruan Anadolu.

Në këtë kuadër, OKB-ja do të mbajë Konferencën e Ujit 2023 në Nju Jork në datat 22-24 mars.

/Shqip.com