Mediumi britanik flet për trajnimin e UÇK-së dhe vrasjet nga pjesëtarët e saj

Mediumi ‘Declassified UK’, nga Britania e Madhe, ka publikuar një tekst me detaje se si fillimisht Britania e kishte cilësuar UÇK-në organizatë terroriste, por në anën tjetër e kishte mbështetur fshehurazi në trajnimin e pjesëtarëve tësaj.

Mediumi në fjalë rikthen shumë momente të periudhës 1988-99, derisa rikthen gjykimin që po mbahet në Hagë ndaj ish-drejtuesve të UÇK-së dhe raportet se pjesëtarë të saj, kishin kryer vrasje të njerëzve të paarmatosur.

Teksti i plotë:

Katër anëtarë të Ushtrisë Çlirimtare të Kosovës, po gjykohen në Hagë për krime lufte gjatë konfliktit të vitit 1999 në Kosovë. Në atë luftë, UÇK-ja shihej nga Britania e Madhe si terroriste, por u mbështet fshehurazi dhe haptazi nga qeveria laburiste.

Fushata e bombardimeve të NATO-s kundër Jugosllavisë së Slobodan Millosheviçit në vitin 1999, paraqitet në mënyrë rutinore si një “ndërhyrje humanitare”. Tony Blair është vlerësuar prej kohësh për mbrojtjen e shqiptarëve etnikë në territorin e Kosovës, të cilët ishin subjekt i abuzimeve gjithnjë e më brutale nga ushtria jugosllave nga fundi i vitit 1998.

Ushtria Çlirimtare e Kosovës luftoi forcat jugosllave, derisa fushata ajrore 78-ditëshe e NATO-s, e filluar në mars 1999, e detyroi ushtrinë e Millosheviçit të largohej nga Kosova. Para dhe gjatë luftës, Britania bashkëpunoi me UÇK-në, e cila në thelb vepronte si forca tokësore e NATO-s në Kosovë.

Katërmbëdhjetë vjet më vonë, ish-udhëheqësi i UÇK-së, Hashim Thaçi dhe tre anëtarë të tjerë të lartë, janë në gjyq të akuzuar për krime lufte dhe krime kundër njerëzimit, duke përfshirë vrasje, zhdukje me forcë, persekutim dhe torturë.

Prokurori në Hagë pretendon se ata ishin pjesë e një sipërmarrjeje të përbashkët kriminale për të kontrolluar Kosovën, duke “frikësuar, keqtrajtuar në mënyrë të paligjshme, kryerje të dhunës dhe largim të atyre që konsiderohen si kundërshtarë”.

Viktimat e këtyre krimeve të supozuara përfshijnë serbët, romët dhe shqiptarët etnikë që konsideroheshin bashkëpunëtorë me forcat serbe ose kundërshtarë politikë të UÇK-së.

“Grupi terrorist”

UÇK-ja përbëhej nga shqiptarë etnikë të përkushtuar për sigurimin e pavarësisë së Kosovës nga Jugosllavia dhe promovimin e një ‘Shqipërie të Madhe’.

Forca përbëhej nga të rinj dhe studentë të radikalizuar, profesionistë të tillë si mësues dhe mjekë, anëtarë të familjeve me ndikim. U desh të ndodhte lufta e armatosur, ndërsa bëri debutimin e saj ushtarak në fillim të vitit 1996, duke bombarduar kampet që strehonin refugjatë serbë nga luftërat në Kroaci dhe Bosnje, dhe duke sulmuar zyrtarët e qeverisë jugosllave dhe stacionet e policisë.

Nga mesi i vitit 1998, UÇK-ja kontrollonte një pjesë të madhe të Kosovës dhe kishte armatosur dhe organizuar mijëra luftëtarë. Ishte një forcë e frikshme në terren kur, në mes të një lufte civile në rritje, ushtria jugosllave nisi një ofensivë brutale në shkallë të plotë në Kosovë në mars të vitit 1999.

Që nga fillimi i saj, UÇK-ja kishte në shënjestër civilët serbë dhe shqiptarë, veçanërisht ata që konsideroheshin bashkëpunëtorë me autoritetet. Dokumentet e deklasifikuara britanike shpalosin raportin e kryetarit të Komitetit të Përbashkët të Inteligjencës, Michael Pakenham, i cili në shtator 1998 kishte shkruar se UÇK-ja “po shfrytëzon gjendjen e rëndë të civilëve dhe vetë duket se ka kryer mizori kundër serbëve”.

SHBA dhe Britania e njohën qartë UÇK-në si një organizatë terroriste. Në shkurt 1998, i dërguari special i administratës së Klintonit për Kosovën, Robert Gelbard, e përshkroi UÇK-në si “pa dyshim një grup terrorist”.

Në mënyrë të ngjashme, sekretari i jashtëm britanik, Robin Cook i tha parlamentit në mars 1998: “Ne dënojmë fuqishëm përdorimin e dhunës për qëllime politike, duke përfshirë terrorizmin e të vetëquajturit Ushtri Çlirimtare e Kosovës”.

Në të vërtetë, në nëntor 1998 dhe përsëri në janar 1999, Cook tha se “shumica e vrasjeve” në Kosovë kohët e fundit ishin kryer nga UÇK-ja, aktivitetet e së cilës kundër kosovarëve të zakonshëm po shërbenin vetëm për “zgjatjen e vuajtjeve të tyre”.

Deklaratat parlamentare të ministrave britanikë bëjnë të qartë se ata vazhduan ta konsideronin UÇK-në si një organizatë terroriste deri në fillimin e fushatës së bombardimeve në mars 1999.

“Ne i dënojmë aktivitetet e tyre të dhunshme”, thuhej në një përmbledhje të brendshme të Zyrës së Jashtme për UÇK-në në gusht 1998.

Në të vërtetë, dosjet e vitit 1998, tregojnë qartë se zyrtarët britanikë ishin të shqetësuar se sulmet ajrore kundër Jugosllavisë do të fuqizonin UÇK-në dhe pretendimet e saj për pavarësi të plotë të Kosovës, ndaj të cilave Whitehall ishte kundër.

Planifikuesit britanikë madje e konsideruan veprimin ushtarak kundër UÇK-së në këtë kohë, por e përjashtuan atë si jopraktike.

UÇK-ja njihej gjithashtu gjerësisht se ishte e përfshirë në trafikun e heroinës në Britani, ndërsa MI6 po hetonte lidhjet e saj me krimin e organizuar. Brian Donnelly, ambasadori i Britanisë në Jugosllavi, shkroi në qershor 1998: “Disa, të paktën, në UÇK ka të ngjarë të jenë kushërinjtë e parë të shqiptarëve që po drejtojnë krimin e organizuar dhe drogën në mbarë Evropën”.

Lidhjet me Al-Kaedën

UÇK-ja kishte zhvilluar gjithashtu lidhje me al-Kaedën. Osama Bin Laden thuhet se vizitoi Shqipërinë dhe themeloi një operacion atje në vitin 1994. Në vitet para fushatës së bombardimeve të NATO-s, shumë militantë të Al-Kaedës u zhvendosën në Kosovë për të mbështetur UÇK-në, të financuar nga burime në Arabinë Saudite dhe Emiratet e Bashkuara Arabe.

Nga fundi i vitit 1998, kreu i inteligjencës shqiptare po thoshte se Bin Laden kishte dërguar njësi për të luftuar në Kosovë. Thuhej se Al-Kaeda po ndihmonte qindra luftëtarë të huaj të kalonin nga Shqipëria në Kosovë, duke përfshirë veteranë të grupit militant të Xhihadit Islamik nga Bosnja, Çeçenia dhe Afganistani, me pasaporta të falsifikuara.

Luftëtarë të shumtë të UÇK-së ishin trajnuar në kampet e Al-Kaidës në Afganistan dhe Shqipëri. Një nga “lidhjet” mes Bin Ladenit dhe UÇK-së, që thuhet se ishte identifikuar nga inteligjenca amerikane, ishte “një zonë e përbashkët e skenës në Tropojë, Shqipëri, një qendër për terroristët islamikë”.

Një njësi e UÇK-së udhëhiqej nga vëllai i Ayman al-Zawahirit, atëherë krahu i djathtë i Bin Ladenit, sipas një zyrtari të lartë të Interpolit, i cili më vonë dha dëshmi në Kongresin Amerikan.

I pyetur në parlament në nëntor 1998 në lidhje me një artikull mediatik ku thuhej se luftëtarë muxhahidinë ishin parë me forcat e UÇK-së në Kosovë, Robin Cook tha : “E lexova atë raport me shqetësim”.

Në mars 1999, zëvendësi i tij, ministri i jashtëm Tony Lloyd, i tha Dhomës së Komunave se qeveria ishte në dijeni të raporteve të mediave për kontakte ndërmjet grupeve terroriste islamike dhe UÇK-së, por “ne nuk kemi prova për përfshirje sistematike”.

Përdorimi i fjalës “sistematik” ndoshta u zgjodh me kujdes për të nënkuptuar se qeveria kishte disa njohuri.

Kontaktet

Në një moment në vitin 1996, inteligjenca britanike, së bashku me shërbimet amerikane dhe zvicerane, bënë kontaktin e parë të njohur me një zyrtar të lartë të UÇK-së në Shqipëri, me gjasë që të ketë qenë Shaban Shala, një komandant që do të luftonte në Kosovë në vitin 1999 dhe gjithashtu brenda Serbisë. 2000.

Kontaktet zyrtare ndërmjet UÇK-së dhe SHBA-së u zhvilluan në korrik 1998, kur Chris Hill, i dërguari special i SHBA-së për Kosovën, u takua me zyrtarë të UÇK-së. Të nesërmen një diplomat britanik takoi gjithashtu zyrtarë të UÇK-së në selinë e tyre në Kleçkë.

Qeveria e Mbretërisë së Bashkuar më vonë pretendoi se “një takim fillestar” midis një zyrtari në ambasadën britanike në kryeqytetin jugosllav, Beograd dhe udhëheqësve të UÇK-së, u mbajt më 30 korrik 1998. Kjo erdhi dy ditë pasi ministrja e jashtme, Baronesha Symons e njohu në një përgjigje në një pyetje parlamentare se UÇK-ja ishte një organizatë “terroriste” dhe se “ishte e qartë” se ajo kishte “prokuruar sasi të konsiderueshme armësh në Shqipëri”.

Deri në tetor, Robin Cook po e bënte të qartë se Britania ishte kundër objektivit politik të UÇK-së për të krijuar një Shqipëri të Madhe. “Nuk ka vend në hartën ndërkombëtare për një Shqipëri të madhe – më shumë se sa ka për një Serbi të madhe apo një Kroaci të madhe”, tha ai.

Megjithatë, ishte koha kur Britania filloi të stërvitte forcat që jo vetëm i njihte si terroriste, por axhenda politike e të cilave ishte kundër dhe që kishte lidhje me Al Kaedën.

Trajnimi

Në një moment në fund të vitit 1998, Agjencia e Inteligjencës së Mbrojtjes së SHBA-së iu afrua MI6 me detyrën e armatosjes dhe trajnimit të UÇK-së, raportoi më vonë gazeta Scotsman.

Një burim i lartë ushtarak britanik i tha gazetës: “MI6 më pas nënkontraktoi operacionin me dy kompani britanike të sigurisë, të cilat nga ana e tyre iu afruan një numri ish-anëtarësh të regjimentit (22 SAS). Më pas u hartuan listat e armëve dhe pajisjeve të nevojshme për UÇK-në”.

“Ndërsa këto operacione të fshehta po vazhdonin,” vuri në dukje gazeta, “anëtarët në shërbim të regjimentit 22 SAS, kryesisht nga skuadrilja D e njësisë, u vendosën për herë të parë në Kosovë para fillimit të fushatës së bombardimeve në mars”.

Disa javë pas fushatës së bombardimeve, Sunday Telegraph raportoi se luftëtarët e UÇK-së po trajnoheshin SAS në dy kampe në Shqipëri, njëri pranë kryeqytetit Tiranë dhe tjetri afër kufirit me Kosovën, me shumë gjasa afër qytetit të Bajram Currit.

Kjo ishte qendra e operacioneve ushtarake të UÇK-së, ku një sërë kampesh stërvitore ishin vendosur përgjatë kodrave dhe prej nga mblidheshin, dhe shpërndaheshin armët. Ishte gjithashtu vendi ku luftëtarët xhihadistë kishin qendrën e tyre dhe zonën e përbashkët të skenës me UÇK-në, siç theksohet nga raportet e mëparshme të inteligjencës amerikane.

Trajnimi britanik thuhet se përfshin udhëzimin e oficerëve të UÇK-së për taktikat guerile dhe trajtimin e armëve, teknikat e prishjes dhe pritës, si dhe kryerjen e operacioneve të mbledhjes së inteligjencës në pozicionet serbe.

Operacioni i fshehtë thuhet se u financua nga CIA, ndërsa shërbimi sekret gjerman, Bundesnachrichtendienst (BND), ofroi armë dhe trajnime.

“Supermarketi i armëve”

Qeveria britanike ishte vënë në dijeni për furnizimet me armë për UÇK-në që po bëheshin pranë kufirit shqiptar me Kosovën të paktën deri në qershor 1998.

Dosjet e deklasifikuara tregojnë se një raport konfidencial iu dërgua Blair nga Paddy Ashdown, një ish-oficer i forcave speciale që më pas drejtonte Liberal Demokratët, pas një vizite në Ballkan.

Ashdown raportoi pikëpamjen shqiptare se armët po transportoheshin në UÇK nga mafia shqiptare. “Supermarkete klandestine të armëve”, ishin ngritur në kufirin Shqipëri/Kosovë, “në të cilat njësitë dhe individët e UÇK-së që po udhëtojnë nga jashtë për t’iu bashkuar UÇK-së, mund të blejnë nevojat e tyre”, ka shkruar ai.

Ashdown vizitoi gjithashtu Bajram Currin dhe vuri në dukje se Tropoja ishte “pothuajse me siguri qendra kryesore” për furnizimin me armë për UÇK-në. Autoritetet policore të Shqipërisë “me siguri po mbyllin njërin sy ndaj asaj që po ndodh”, shkroi ai.

Ashdown shkroi gjithashtu se qeveria shqiptare “ka prova të përpjekjeve islamike për të depërtuar në UÇK (veçanërisht nga Irani), por besojnë se kjo ka qenë e pasuksesshme”.

Mohimet

Stërvitja britanike u mbajtën sekret. Ministrat vazhdimisht mohuan çdo njohuri për burimet e armëve apo stërvitjes së UÇK-së kur u pyetën në parlament.

Më 13 prill 1999, tri javë pas fillimit të fushatës së bombardimeve të NATO-s dhe vetëm disa ditë para se mediumi Telegraf të raportonte stërvitjen britanike, Toni Bler i tha parlamentit se “pozicioni ynë për trajnimin dhe armatimin e UÇK-së mbetet ashtu siç ka qenë – ne nuk jemi në favor për ta bërë këtë… Ne nuk kemi plane për ta ndryshuar atë.”

Ndonjëherë ministrat përdornin gjuhë zbuluese. Baronesha Symons deklaroi në dy raste, në mars dhe maj 1999, se nuk kishte “asnjë dëshmi të qëndrueshme” dhe “asnjë informacion të besueshëm” mbi burimet e armëve dhe stërvitjes së UÇK-së. Përdorimi i fjalëve “i fortë” dhe “i besueshëm” është zbulues, duke qenë një metodë e zakonshme që zyrtarët përdorin për të shtirë injorancën e çështjeve që ata janë të vetëdijshëm.

Një arsye për fshehtësi ishte se një trajnim i tillë ishte në kundërshtim me Rezolutën 1160 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, e cila ndalonte armatimin ose stërvitjen e forcave në të gjithë Jugosllavinë.

James Bissett, një ish-ambasador kanadez në Jugosllavi dhe Shqipëri, më vonë shkroi se trajnimi i UÇK-së në SHBA në vitin 1998 përfshinte “dërgimin e tyre në Kosovë për të vrarë kryebashkiakët serbë, për t’u bërë pritë policëve serbë dhe për të frikësuar shqiptarët hezitues të Kosovës”.

“Shpresa”, shtoi ai, “ishte se me Kosovën në flakë NATO-ja mund të ndërhynte dhe duke bërë kështu, jo vetëm të rrëzonte Millosheviçin njeriun e fortë serb, por, më e rëndësishmja, t’i jepte një arsye organizatës ushtarake të vjetër dhe të parëndësishme [NATO] për ekzistencën e saj të vazhdueshme”.

Lideri i UÇK-së, Hashim Thaçi, shpjegoi se “çdo veprim i armatosur që do të ndërmerrnim, do të sillte hakmarrje kundër civilëve [nga forcat serbe]. Ne e dinim se po rrezikonim një numër të madh jetësh civilësh”.

‘Sytë dhe veshët’

UÇK-ja sigurisht u tregua e dobishme për planifikuesit anglo-amerikanë. Blair deklaroi një muaj pas fushatës së bombardimeve të NATO-s se “UÇK-ja po ka sukses më të madh në terren në Kosovë dhe me të vërtetë ka rimarrë disa pjesë të saj”.

E përshkruar në raportet e mediave si “sytë dhe veshët” e NATO-s në terren në Kosovë, UÇK-ja po përdorte telefona satelitorë për t’i siguruar NATO-s detajet e objektivave serbe, sipas raporteve në mediat britanike.

Një pjesë e këtyre pajisjeve të komunikimit i ishte dorëzuar fshehurazi UÇK-së një javë përpara se të fillonin sulmet ajrore nga oficerët amerikanë që vepronin si “vëzhgues të armëpushimit” me Organizatën e Sigurisë dhe Bashkëpunimit në Evropë. Ata ishin, në të vërtetë, agjentë të CIA-s.

Ata gjithashtu i dhanë UÇK-së manuale trajnimi ushtarak të SHBA-së dhe këshilla në terren për luftimin e ushtrisë dhe policisë jugosllave. Sunday Times raportoi se disa udhëheqës të UÇK-së kishin numrin e telefonit celular të gjeneralit Uesli Klark, komandantit të NATO-s.

Ndërkohë, Robin Cook ka mbajtur një konferencë të përbashkët për shtyp me përfaqësuesit e UÇK-së në fund të marsit 1999 dhe ka qenë në kontakt të drejtpërdrejtë telefonik me komandantin e saj në Kosovë, Hashim Thaçin, raportojnë mediat britanike.

Thaci ishte “i telefonuar rregullisht” nga Cook “për të marrë informacion rreth asaj që po ndodhte në Kosovë”, tha deputetja laburiste Alice Mahon në parlament më vonë më 1999.

Deri në maj, Independent po raportonte se forcat speciale britanike dhe amerikane “kanë shkuar në ofensivë në Kosovë” dhe po punonin prapa linjave serbe “me ndihmën e njerëzve të UÇK-së të zgjedhur nga kampet në veri të Shqipërisë”.

Ai tha se njësitë prej 20 deri në 30 ushtarë aleatë po punonin me deri në 100 ushtarë të UÇK-së dhe citonte një komandant të lartë të UÇK-së, duke thënë se ushtarët e MB-së dhe SHBA-së “ose mbanin uniforma që nuk mund të gjurmoheshin në asnjë njësi aleate ose ishin të maskuar në veshjet luftarake të paramilitarëve serbë ‘Dora e Zezë’”.

Menjëherë pas fillimit të bombardimeve, në fillim të prillit 1999, më shumë se 500 shqiptarë që jetonin në Britani dolën vullnetarë të shkonin për të luftuar në Kosovë, sipas përfaqësuesve të UÇK-së në Londër, megjithëse ata me gjasë po e ekzagjeronin shifrat.

Ashtu si gjatë Luftës së Bosnjës disa vite më parë, Britania dhe SHBA lejuan dhe mund ta kenë lehtësuar, britanikët dhe myslimanët e tjerë të udhëtonin në Kosovë si vullnetarë për xhihad.

Fushata maqedonase

Mbështetja e fshehtë e SHBA-ve për guerrilasit e UÇK-së nuk u ndal kur fushata e NATO-s në Kosovë përfundoi në qershor 1999 apo edhe me rënien e Millosheviqit në tetor 2000.

Pas konfliktit të Kosovës, forcat e UÇK-së nisën luftëra të reja në Serbinë Jugore dhe Maqedoninë për të promovuar qëllimin e tyre për Shqipërinë e Madhe, të dyja të cilat fillimisht u mbështetën nga SHBA – por, me sa duket, jo nga Britania.

Në mars të vitit 2001, guerilat e UÇK-së filluan të operojnë përtej kufirit të afërt të Kosovës me Maqedoninë, të udhëhequr nga disa komandantë të trajnuar më parë nga forcat britanike për fushatën në Kosovë.

Tani duke luftuar nën flamurin e Ushtrisë Çlirimtare Kombëtare (UÇK), e formuar në fillim të vitit 2001, dy nga komandantët me bazë në Kosovë të kësaj shtytjeje në Maqedoni ishin udhëzuar nga SAS dhe Regjimenti i Parashutës në kampet pranë Bajram Currit në Shqipërinë veriore. në 1998 dhe 1999.

Njëri po organizonte fluksin e armëve dhe njerëzve në Maqedoni, ndërsa tjetri po ndihmonte për të koordinuar sulmin në qytetin e Tetevës në veri të vendit afër kufirit me Kosovën.

Forcat e UÇK-së u quajtën “terroriste” nga Robin Cook dhe “banditë vrasës” nga Sekretari i Përgjithshëm i NATO-s Lordi Robertson, ashtu siç ishin quajtur para fushatës së bombardimeve të marsit 1999, kur, si UÇK, britanikët po bashkëpunonin me ta.

Furnizimet me armë për UÇK-në nga SHBA i ndihmuan guerilët të merrnin kontrollin e gati një të tretës së territorit të Maqedonisë deri në gusht të vitit 2001. Megjithatë, shpejt, Uashingtoni, nën presionin e aleatëve të tij të NATO-s, filloi të frenonte forcën e tij përfaqësuese dhe të hidhte peshën e tij pas paqes bisedimet.

Thaçi doli nga zgjidhja diplomatike në luftën e Kosovës si lider i fraksionit më të fortë brenda UÇK-së dhe u bë kryeministri i parë i Kosovës. Pas zgjedhjeve në 2016, ai u bë president i territorit, duke dhënë dorëheqjen në vitin 2020 pasi u ngritën akuzat për krime lufte.

Përveç Thaçit, në gjyq në Hagë janë edhe Kadri Veseli, ish-shefi i shërbimit informativ të UÇK-së, Rexhep Selimi, shef i Drejtorisë Operative të UÇK-së dhe Jakup Krasniqi, anëtar i drejtorisë politike të UÇK-së.

Artikulli origjinal është publikuar në Declassifield UK, ndërsa është përkthyer dhe përshtatur nga Shqip.com