Astronomët dalin me parashikimin e mundshëm të përfundimit të Tokës

Duke studiuar yje të panumërt në faza të ndryshme të evolucionit të tyre, astronomët kanë qenë në gjendje të bashkojnë një kuptim të ciklit jetësor të yjeve dhe se si ata ndër-veprojnë me sistemet e tyre planetare përreth, ndërsa plaken.

Ky hulumtim konfirmon se kur një yll i ngjashëm me diellin i afrohet fundit të jetës së tij, ai zgjerohet diku nga 100 në 1000 herë nga madhësia e tij origjinale, duke përfshirë përfundimisht planetët e brendshëm të sistemit.

Ngjarje të tilla vlerësohet të ndodhin vetëm disa herë çdo vit në të gjithë Rrugën e Qumështit.

Megjithëse vëzhgimet e kaluara kanë konfirmuar pasojat e përmbytjeve planetare, astronomët nuk e kanë kapur kurrë një në akt, deri më tani.

Me fuqinë e Gemini South Adaptive Optics Imager (GSAOI) në Gemini South, gjysma e Observatorit Ndërkombëtar të Gemini, i operuar nga NOIRLab i NSF, astronomët kanë vëzhguar provat e para të drejtpërdrejta të një ylli që po vdes, duke u zgjeruar për të përfshirë një nga planetët e tij, raporton phys.org.

Dëshmia u gjet në një shpërthim “të gjatë dhe me energji të ulët” nga një yll në Rrugën e Qumështit rreth 13,000 vite dritë nga Toka.

Gëlltitja e një planeti nga një yll i rrëmbyer, ka të ngjarë të parashikojë fatin përfundimtar të Mërkurit, Venusit dhe Tokës kur dielli ynë, fillon grahmat e vdekjes në rreth pesë miliardë vjet.

“Këto vëzhgime ofrojnë një perspektivë të re për gjetjen dhe studimin e miliarda yjeve në Rrugën tonë të Qumështit që tashmë kanë konsumuar planetët e tyre”, thotë Ryan Lau, astronom i NOIRLab dhe bashkëautor i këtij studimi, i cili është botuar në revistën Nature.

Për pjesën më të madhe të jetës së tij, një yll i ngjashëm me diellin, bashkon hidrogjenin në helium në bërthamën e tij të nxehtë dhe të dendur, gjë që i lejon yllit të shtyhet kundër peshës dërrmuese të shtresave të tij të jashtme.

Kur hidrogjeni në bërthamë mbaron, ylli fillon të shkrijë heliumin në karbon dhe shkrirja e hidrogjenit migron në shtresat e jashtme të yllit, duke i bërë ato të zgjerohen dhe duke e ndryshuar yllin e ngjashëm me diellin në një gjigant të kuq.

Megjithatë, një transformim i tillë është një lajm i keq për çdo planet të sistemit të brendshëm.

Kur sipërfaqja e yllit zgjerohet përfundimisht për të përfshirë një nga planetët e tij, ndërveprimi i tyre do të shkaktonte një shpërthim spektakolar energjie dhe materiali. Ky proces gjithashtu do të frenonte shpejtësinë orbitale të planetit, duke bërë që ai të zhytet në yll.

Lëvizjet e para u zbuluan nga imazhet optike nga objekti kalimtar Zwicky. Mbulimi arkivor me rreze infra të kuqe nga Eksploruesi i Sondazhit Infrared me Fushë të Gjerë të Objekteve Afër Tokës (NEOWISE) i NASA-s, i cili është në gjendje të shikojë në mjedise me pluhur në kërkim të shpërthimeve dhe ngjarjeve të tjera kalimtare, konfirmoi ngjarjen e mbytjes së yllit, të quajtur ZTF SLRN-2020.

“Gemini South vazhdon të zgjerojë të kuptuarit tonë për Universin dhe këto vëzhgime të reja mbështesin parashikimet për të ardhmen e planetit tonë”, tha drejtori i programit të Observatorit NSF Gemini, Martin Still.

“Ky zbulim është një shembull i mrekullueshëm i bëmave që mund të arrijmë kur kombinojmë operacionet e teleskopit të klasit botëror dhe bashkëpunimin shkencor të fundit”.

“Me këto sondazhe të reja revolucionare optike dhe infra të kuqe, ne tani jemi dëshmitarë të ngjarjeve të tilla që ndodhin në kohë reale në Rrugën tonë të Qumështit, një testament për të ardhmen tonë pothuajse të sigurt si planet”, tha Kishalay De, një astronom nga Instituti i Teknologjisë në Massachusetts dhe autor kryesor i këtij punimi.

Tani që nënshkrimet e një përmbytjeje planetare janë identifikuar për herë të parë, astronomët kanë përmirësuar metrikat që mund të përdorin për të kërkuar ngjarje të ngjashme që ndodhin diku tjetër në kozmos.

Kjo do të jetë veçanërisht e rëndësishme kur Observatori Vera C. Rubin, të vijë në linjë në vitin 2025. Për shembull, efektet e vëzhguara të ndotjes kimike në yllin e mbetur, kur shihen diku tjetër, mund të lënë të kuptohet se ka ndodhur një mbytje. Interpretimi i kësaj ngjarjeje jep gjithashtu dëshmi për një hallkë që mungon në të kuptuarit tonë të evolucionit dhe fateve përfundimtare të sistemeve planetare, duke përfshirë edhe planetin tonë.

“Unë mendoj se ka diçka mjaft të jashtëzakonshme në lidhje me këto rezultate që flet për kalueshmërinë e ekzistencës sonë. Pas miliarda viteve që zgjasin jetëgjatësinë e sistemit tonë diellor, fazat tona përfundimtare ka të ngjarë të përfundojnë në një blic përfundimtar që zgjat vetëm disa muaj”, thotë Lau.