Nën presionin e BE-së, Shqipëria ruan skemën e parave për pasaportë

Duke iu përkulur kritikave të BE-së, Shqipëria tha të enjten (16 mars) se do të tërhiqte përkohësisht planet për një skemë të ashtuquajtur ‘para për pasaporta’, ndërsa Tirana përpiqet të mbrojë historinë e saj në rrugën e saj drejt pranimit në BE.

E ashtuquajtura skema e “pasaportave të arta”, e promovuar nga qeveria e Shqipërisë vitet e fundit, është pezulluar përkohësisht, njoftoi kryeministri Edi Rama, duke folur së bashku me kryediplomatin e BE-së, Josep Borrell, dhe komisionerin e Zgjerimit, Oliver Varhelyi, në Tiranë.

“E kemi bërë të qartë se e kemi pezulluar procesin deri në zbardhjen e pozicionit në nivel evropian”, u tha Rama gazetarëve.

“Ka një çështje në Gjykatën Evropiane, por ne nuk do ta çojmë në tavolinë (…) pa parë se si përfundon çështja në Gjykatën Evropiane”, tha Rama.

“Nëse Gjykata vendos kundër pasaportave të arta, kjo është një çështje e mbyllur. Nëse vendos në favor, secili vend do të bëjë zgjedhjen e tij”, shtoi ai.

Rekordi i ‘pasaportave të arta’

Polemika vjen pas zbulimeve nga Exit në vitin 2019 se qeveria e Ramës kishte planifikuar të ofronte pasaportën shqiptare në këmbim të investimit.

Në vitin 2022 u bënë ndryshime në ligjin për partneritetet publiko-private, duke shtuar programet e nënshtetësisë që do të lejonin firmat private të promovojnë skemën tek të huajt.

Rama ka mbrojtur skemën potenciale të vendit duke thënë se ajo ka “potencial të madh” dhe mund të sjellë përfitime të rëndësishme ekonomike.

BE-ja ka kritikuar planin e Shqipërisë për të shitur pasaportat dhe i ka kërkuar qeverisë të braktisë skemën ose të rrezikojë lëvizjen e lirë të qytetarëve shqiptarë në BE. Komisioni Evropian përsëriti thirrjen e tij për ndalimin e skemës në raportin e tij vjetor të zgjerimit në tetor.

Skema të ngjashme të shtetësisë në Maqedoninë e Veriut dhe Malin e Zi janë përballur gjithashtu me kritika nga BE.

Malta, Qiproja dhe Bullgaria ofruan të gjitha skema të ngjashme që parashikojnë marrjen e shtetësisë në këmbim të investimit në pasuri të paluajtshme, biznes ose fonde qeveritare.

Sofja dhe Nikosia kanë hequr dorë nga skemat e tyre, ndërsa Valetta vazhdon të ofrojë pasaporta, por tani do të përballet me procedurat ligjore të nisura nga ekzekutivi i BE.

Skemat kanë qenë prej kohësh të diskutueshme pasi ato ofrojnë gjithashtu të gjitha përfitimet që vijnë nga shtetësia e një shteti anëtar të BE-së, duke përfshirë lirinë e lëvizjes dhe qëndrimit.

Hetimet e shumta nga gazetarët zbuluan se qytetarët nga vende si Rusia dhe Arabia Saudite, duke përfshirë individë nën sanksione, të lidhura me çështjet si pastrimi i parave, mashtrimi dhe përvetësimi, ishin në gjendje të blinin de facto shtetësinë evropiane.

Rama, megjithatë, tha gjithashtu se Shqipëria nuk do të heqë dorë nga një tjetër skemë ekonomike e diskutueshme, ajo e “amnistisë fiskale”.

Sipas skemës, çdo shtetas i huaj apo shqiptar mund të depozitojë deri në 2 milionë euro para të padeklaruara në sistemin bankar shqiptar duke gëzuar imunitet ligjor dhe një taksë 5-10 %.

Një version i mëparshëm i ligjit u kritikua nga Fondi Monetar Ndërkombëtar dhe BE, dhe iu nënshtrua diskutimeve të tensionuara me BE-në dhe misione të ndryshme diplomatike në Tiranë.

Shqetësimi kryesor nga aktorët ndërkombëtarë është se kriminelët do të përdorin skemën për të pastruar të ardhurat e krimit, të tilla si trafikimi i drogës dhe qenieve njerëzore, pa u ndëshkuar totalisht.

Rama, megjithatë, theksoi se frika të tilla janë “keqkuptime” dhe se do të ekzistojnë masat e duhura mbrojtëse.

“Drejtim i qartë strategjik”

Bisedimet e së enjtes kishin për qëllim vlerësimin e përparimit të procesit të pranimit të Shqipërisë në BE.

“Duam të dërgojmë një sinjal të qartë dhe të fortë politik të angazhimit të BE-së në rrugën e Shqipërisë drejt anëtarësimit në BE”, tha Borrell, duke folur përkrah Ramës.

“Mesazhi kryesor i këtij takimi është angazhimi ynë i qartë për integrimin e Shqipërisë në BE: Ne shohim dhe mirëpresim drejtimin e qartë strategjik të Shqipërisë drejt BE-së”, tha Borrell.

“Dua të njoh dhe të them qartë se ky vend ka demonstruar një angazhim të fortë ndaj reformave të nevojshme dhe ka arritur momente të rëndësishme, veçanërisht në fushën e drejtësisë”, shtoi ai.

Udhëheqësit e BE-së ranë dakord që Tirana të hapë negociatat e anëtarësimit në qershor 2022, me vendin në procesin e përafrimit të ligjeve me legjislacionin e BE-së.

Por ka shumë fusha që kërkojnë reforma, duke përfshirë sundimin e ligjit, korrupsionin dhe lirinë e medias, sipas raportit të fundit të progresit të Komisionit Evropian të publikuar në tetor 2022.

Duke folur për progresin e Shqipërisë në fushën e shtetit të së drejtës dhe reformave në drejtësi, Varhelyi tha se “çështjet kyçe të grupeve themelore janë duke shkuar përpara”.

“Sipas metodologjisë së re të zgjerimit të BE-së, BE-ja duhet të jetë e gatshme të përmbushë premtimet e saj kur të përmbushen premtimet nga ana e një vendi kandidat”, tha Varhelyi në lidhje me planin ekonomik dhe investues të bllokut për rajonin.

I pyetur nga gazetarët për një afat kohor për pranimin në BE, Varhelyi tha se blloku “nuk do të punonte me afate” pasi “afatet si të tilla nuk çojnë në dorëzim”.

“Ajo që çon në ofrim është puna në terren (…) gjithçka varet nga sa shpejt do të ofrohen kushtet për anëtarësim nga Shqipëria”, shtoi ai. /Euractiv