Iran dhe Afganistan: Fushatë që aparteidi gjinor të jetë krim sipas ligjit ndërkombëtar

Një grup i shquar grash afgane dhe iraniane po mbështesin një fushatë që kërkon që aparteidi gjinor të njihet si një krim sipas ligjit ndërkombëtar.

Fushata, e nisur në Ditën Ndërkombëtare të Gruas, pasqyron besimin se ligjet aktuale që mbulojnë diskriminimin ndaj grave nuk kapin natyrën sistematike të politikave të imponuara në Afganistan dhe Iran për të ulur statusin e grave në shoqëri.

Nënshkruesit e letrës së hapur përfshijnë laureatin iranian të çmimit Nobel për paqe Shirin Ebadi; nënkryetarja e parë femër e parlamentit afgan, Fawzia Koofi; një komisioner i Komisionit të Pavarur afgan për të Drejtat e Njeriut, Benafsha Yaqoobi; si dhe shumë aktivistë ende luftojnë për të drejtat e tyre në Afganistan dhe Iran.

Vlen të theksohet se ka një krim të aparteidit në të drejtën ndërkombëtare, por ai zbatohet vetëm për grupet racore, jo për gjininë, raporton The Guardian.

Fjala apartheid vjen nga fjala afrikane për “apart” dhe u përdor për herë të parë për të përshkruar trajtimin e zezakëve në Afrikën e Jugut nën sundimin e pakicës së bardhë nga viti 1948 deri në fillim të viteve 1990.

Autorët e letrës së hapur, duke përfshirë avokatët ndërkombëtarë, argumentojnë se përkufizimi ligjor i aparteidit si një krim kundër njerëzimit, i miratuar nga OKB në vitin 1973 dhe i mbështetur nga Statuti i Romës i vitit 1998, nuk përputhet me rastin e Afganistanit dhe Iranit, edhe nëse termi përshkrues e bën këtë.

“Është kryesore të kuptohet se aparteidi gjinor aktualisht ka vetëm pushtet si një term përshkrues. Sipas ligjit ndërkombëtar, krimi i apartejdit zbatohet vetëm për hierarkitë racore, jo hierarkitë bazuar në gjininë. Kjo fushatë do të kërkojë të zgjerojë setin e mjeteve morale, politike dhe ligjore në dispozicion për të mobilizuar veprimin ndërkombëtar kundër dhe përfundimisht t’i japë fund sistemeve të aparteidit gjinor”,  tha Gissou Nia, një nga avokatët e të drejtave të njeriut që mbështet fushatën.

Letra argumenton se nën talebanët, gratë në Afganistan janë të ndaluara nga arsimi, punësimi në OJQ dhe në qeveri, dhe nga udhëtimi në distanca të gjata pa një kujdestar mashkull, e po ashtu, ato duhet t’i përmbahen një kodi të ashpër veshjeje.

Aty thuhet: Në Republikën Islamike të Iranit, gratë janë të ndaluara nga shumë fusha studimi, ngjarje sportive, për të udhëtuar pa një gardian mashkull, vlejnë gjysmë burri sipas ligjit dhe detyrohen të mbajnë hixhabin e detyrueshëm. Këto ndalime dhe sistemet më të gjera ligjore që u përkasin, kërkojnë të krijojnë dhe të mbajnë nënshtrim të grave ndaj burrave dhe shtetit. Shkelja e këtyre ligjeve mund të çojë në dhunë, burgim dhe vdekje.”

Autorët e letrës thonë se ata nuk janë diskriminues ndaj normave të shoqërive muslimane, apo kërkojnë të imponojnë vlerat kulturore perëndimore, por në vend të kësaj po trajtojnë përpjekjet sistematike për të nënshtruar gratë që nuk kanë vend në asnjë shoqëri, pavarësisht fesë.

Statuti i Romës e përcakton apartheidin në nenin 7, paragrafi 2, si “veprime çnjerëzore … kryer në kontekstin e një regjimi të institucionalizuar të shtypjes sistematike dhe dominimit nga një grup racor mbi çdo grup apo grup tjetër racor dhe të angazhuar me qëllim të mbajtjes së atij regjimi”.

Gjithnjë e më shumë, politikanët dhe klerikët udhëheqës muslimanë në shtetet e Gjirit dhe shtetet e populluara muslimane si Indonezia janë të gatshëm të kritikojnë refuzimin e talebanëve për të lejuar që vajzat që të vazhdojnë shkollën e mesme e më lartë, duke thënë se nuk ka asgjë në Kur’an apo në mësimin fetar mysliman që lejon gratë të frenohen në këtë mënyrë.