Çfarë do të thotë për botën, rënia e popullsisë së Kinës?

Në mesnatën e 1 korrikut 1982, Kina filloi një ndërmarrje të madhe. Qëllimi: të zbulohet se sa njerëz kishte në vend pikërisht në atë moment kohor. Askush nuk kishte kontrolluar që nga viti 1964, kështu që ishte me mend se çfarë do të gjenin.

Pas vitesh përgatitjesh , të armatosur me 29 kompjuterë të blerë për këtë detyrë – duke përfshirë të paktën 21 të importuar nga SHBA dhe pesë milionë personel të trajnuar, ata do të kalonin muajt e ardhshëm duke numëruar me zell anëtarët e çdo familjeje në vend.

Në tetor të po atij viti, rezultatet ishin publikuar në New York Times: “POPULLSIA E KINËS 1,008,175,288: NJË E KATËRTA E BOTËS “.

Dekada e rritjes e kishte ngritur popullsinë e vendit në pragun e ri mahnitës prej një miliard njerëzish. Një fëmijë lindte atje çdo dy sekonda.

Politika e Kinës për një fëmijë u prezantua në vitin 1980, me objektivin e qartë për të ulur rritjen e popullsisë në zero. Por ndonëse vazhdoi për 36 vjet të tjera deri në vitin 2016, vetëm tani Kina ka hyrë në “rritje negative” – ​​numrat e saj kanë filluar të tkurren për herë të parë në 60 vjet.

Sipas të dhënave të lëshuara nga Byroja Kombëtare e Statistikave të Kinës , vendi ishte shtëpia e 1 miliard e 141 milionë njerëzve në vitin 2022, që është 850 mijë më pak se në vitin 2021. Kjo pasqyron një rënie të shkallës së lindjeve në vend, e cila ka rënë gjatë gjashtë të fundit.

Ndryshimi është pritur si me alarm ashtu edhe me optimizëm – duke përfshirë shqetësimet se çfarë do të thotë kjo për ekonominë globale dhe shpresën se prosperiteti i vazhdueshëm mund të mos jetë aq i varur nga të pasurit e një popullsie në rritje siç është supozuar historikisht.

Organizata bamirëse “Population Matters” ka sugjeruar që shifrat stabilizuese të Kinës duhet të lavdërohen për përfitimet e tyre të mundshme mjedisore dhe mirëqenien e qytetarëve të vendit.

Por një ndryshim kaq i ashpër demografik në vendin më të populluar në botë ngre shumë pasiguri dhe implikime për të ardhmen. A është vërtet një surprizë popullsia e re në rënie e Kinës? Dhe si do të ndikojë në planet? BBC Future shikon pesë nga pyetjet kryesore për t’u marrë me këtë histori.

Pse u desh kaq shumë kohë që popullsia e Kinës të zvogëlohej?

Në vitin 1991, brenda pak vitesh nga fillimi i politikës për një fëmijë, lindshmëria në Kinë kishte rënë nën nivelin e zëvendësimit. Çdo grua kishte më pak fëmijë sesa numri i nevojshëm për të ruajtur numrin e popullsisë nga një brez në tjetrin.

Në shumicën e vendeve, kjo është zakonisht rreth 2.1 – një për çdo grua, një për partnerin e saj dhe një shtesë 0.1 për të luftuar ata që vdesin si foshnje.

Në vitet që pasuan, rritja e vazhdueshme e Kinës nuk ishte për shkak se iniciativa e diskutueshme kishte dështuar – ishte për shkak të një efekti kundërintuitiv të njohur si “vrull demografik”. Kjo shpjegon se si një popullsi me nivele konstante vdekshmërie dhe migrim zero mund të vazhdojë të rritet për dekada, edhe kur gratë kanë më pak se dy fëmijë.

Gjithçka varet nga vonesa kohore midis lindjeve dhe vdekjeve. Deri kohët e fundit, popullsia e Kinës ishte relativisht e re, me një moshë mesatare prej 35 vjeç në 2010 , krahasuar me 44.3 në Gjermani (tani është 38.4 ).

Në të njëjtën kohë, njerëzit kanë jetuar më gjatë – në vitin 2021, jetëgjatësia e vendit tejkaloi atë të SHBA-së. Pra, ndonëse numri i foshnjave të lindura për grua ra në mënyrë drastike, përsëri kishte më shumë foshnje që lindnin se sa njerëz që vdisnin.

Megjithatë, kjo tani ka ndryshuar. Mendohet se rënia e normave të lindshmërisë dhe rritja e lehtë e vdekjeve të raportuara gjatë pandemisë COVID-19 mund të kenë luajtur një rol në përshpejtimin e një rënie të numrave absolut të Kinës, megjithëse ishte parashikuar prej kohësh.

A do të ndikojë rënia e numrave të Kinës në parashikimet për popullsinë totale globale?

Sipas raportit të OKB-së për Perspektivat e Popullsisë Botërore për vitin 2022, popullsia e Kinës parashikohet të zvogëlohet në vitin 2023 – ulja e zbuluar së fundmi nga regjistrimi i popullsisë ishte pritur prej disa kohësh.

Ky moment historik në demografinë e Kinës tashmë është faktorizuar në shumë parashikime për rritjen e popullsisë globale. Bazuar në pritshmërinë se popullsia e vendit do të fillojë të tkurret në vitin 2023, së bashku me parashikimet e saj për vendet e tjera, OKB-ja pret që numri i përgjithshëm i njerëzve në planet të vazhdojë të zgjerohet, të arrijë në 8.5 miliardë deri në vitin 2030 dhe të arrijë kulmin në 10.4 miliardë deri në vitin 2086.

Ky është skenari “mesatar”, në të cilin lindshmëria e kombeve me lindshmëri të lartë do të zbutet, ndërsa ato me norma të ulëta të lindshmërisë do të kenë rritje margjinale.

“Kjo po ndodh tani në Kinë, por nuk po ndodh në pjesën tjetër të botës, nuk do të ndodhë në nivel global për 63 vjet të tjera”, thotë Alistair Currie, kreu i fushatave dhe komunikimit në “Population Matters”.

Shumica e rritjes do të ndodhë në Afrikën Sub-Sahariane, e cila parashikohet të kontribuojë në më shumë se gjysmën e rritjes së popullsisë nga tani deri në vitin 2050 . Numri i njerëzve në rajon parashikohet të dyfishohet në atë kohë, me Nigerinë që zë vendin e katërt më të populluar në planet.

Sipas Shuang Chen, asistente profesoreshë në departamentin e politikave sociale në Shkollën Ekonomike të Londrës, fokusimi në shifrat e mëdha të Kinës do të humbiste pikën – megjithëse ajo pranon se nga ky këndvështrim, rënia mund të jetë e dobishme për ndryshimin e klimës.

Kina ishte përgjegjëse për 27% të dioksidit të karbonit të emetuar në atmosferë në vitin 2022 , dhe vendi aktualisht po ndërton mbi gjysmën e termocentraleve të reja me qymyr në planet.

“Por ajo që me të vërtetë po shkakton shqetësime në aspektin shoqëror është se çfarë do të thotë kjo për sa i përket strukturës. Për shkak se gjërat po ndryshojnë shumë shpejt… shoqëritë mund të mos kenë kohë për t’u përshtatur”, thotë Chen.

Cili vend është në rrugën e duhur për të kapërcyer Kinën si më i populluari?

Në raportin e OKB-së për vitin 2022, parashikohet gjithashtu se viti 2023 do të jetë viti që India eklipson fqinjin e saj dhe bëhet vendi më i populluar në botë. Në dritën e rezultateve të regjistrimit, disa komentues madje kanë spekuluar se kjo mund të ketë ndodhur tashmë.

Popullsia e Indisë pritet të vazhdojë të rritet, duke u rritur nga 1.417 miliardë në 2022 në 1.515 miliardë deri në vitin 2030. Kjo është kryesisht për shkak të dy faktorëve: normat e lindshmërisë kanë mbetur të larta, ndërsa normat e vdekshmërisë janë ulur për shkak të përmirësimeve në mjekësi.

Pastaj është struktura e moshës së popullsisë. Popullsia e Indisë është mesatarisht rreth një dekadë më e re se ajo e Kinës, kështu që ka më shumë njerëz të moshës së lindjes së fëmijëve në total.

Si krahasohet shkalla e lindshmërisë së Kinës me ato të vendeve të tjera?

Shkalla e lindshmërisë së Kinës ka rënë në mënyrë të vazhdueshme që nga vitet 1990 në një nivel më të ulët historik prej në 2020. Për krahasim, në Indi kishte 2,05 lindje për grua në të njëjtin vit dhe 1,64 në SHBA. Edhe Japonia, me shkallën e saj famëkeqe të ulët të lindjeve dhe plakjen e popullsisë, kishte një normë lindshmërie prej 1.34.

Trajektorja e pjerrët në rënie e fuqisë riprodhuese të Kinës mendohet të jetë për shkak të një sërë faktorësh.

Së pari, ka një çekuilibër midis burrave dhe grave në Kinë. Politika e një fëmije e la vendin me një raport të shtrembër gjinor: kishte një preferencë tradicionale për djemtë, me shumë vajza që abortoheshin, braktiseshin apo edhe vriteshin.

Në disa grupmosha, tani ka më shumë se 11 burra për çdo 10 gra – që tregon se një në çdo 11 meshkuj do të luftojë për të gjetur një partner të së njëjtës moshë.

Faktorë të tjerë mendohet se përfshijnë rritjen e kostos së jetesës dhe një prirje drejt martesës së vonshme në jetë.

Por ka edhe vlera që ndryshojnë. Sondazh pas sondazhi ka zbuluar se gratë kineze tani e shohin numrin ideal të fëmijëve si një, dy ose zero, pavarësisht nga prezantimi i një politike për dy fëmijë në 2015.

Këto çështje u ndërlikuan gjatë pandemisë COVID-19, kur pakënaqësia për bllokimet dhe kufizime të tjera çuan në trendin e hashtagut “#wearethelastgeneration” në mediat sociale. 

A do të vazhdojë të zvogëlohet popullsia e Kinës?

Gjatë rreth 200 viteve të fundit, shumë vende të industrializuara kanë pësuar një ” tranzicion demografik ” – pasi fillimisht u rritën me një ritëm të shpejtë, popullsia e tyre përfundimisht kalon nga nivelet e larta të lindjeve dhe vdekjeve në normat e ulëta të lindjeve dhe vdekjeve.

Kina konsiderohet si një shoqëri “post-transitional”, e cila tashmë e ka përfunduar këtë cikël.

Megjithatë, është më pak e qartë se çfarë do të ndodhë më pas. Shkalla e lindshmërisë së Kinës pritet të vazhdojë të bjerë, veçanërisht pasi popullsia plaket dhe ka më pak gra të moshës për të lindur fëmijë në përgjithësi. Por ka dy të panjohura të mëdha.

Njëra është migrimi. Nivelet e imigrimit të Kinës janë aktualisht jashtëzakonisht të ulëta, por Currie shpjegon se kjo mund të ndryshojë ndërsa vendi përpiqet të rrisë ekonominë e saj.

Pastaj është ndikimi i mundshëm i masave që qeveria po merr për të inkurajuar qytetarët të riprodhohen. Për momentin, ato nuk po rezultojnë veçanërisht efektive, por disa ekspertë janë të shqetësuar se mund të adoptojnë më shumë taktika shtrënguese .

“Për politikat për të rikthyer vetë rënien e fertilitetit është shumë sfiduese” thotë Chen.

“Në vitet e fundit Kina ka dalë tashmë me shumë masa të reja, duke përfshirë heqjen qafe të politikës së një fëmije, disa lloje subvencionesh në nivele të ndryshme. Por në të vërtetë ato nuk kanë funksionuar mirë, lindshmëria nuk është kthyer dhe mendohet se do të ketë rënie të vazhdueshme”, tha Chen.

Ky artikull i BBC-së është përkthyer dhe përshtatur nga Shqip.com