A do shkrihet fusnota pas marrëveshjes së Ohrit?

Marrëveshja ndërmjet Beogradit dhe Prishtinës për përfaqësimin rajonal nga shkurti i vitit 2012, e cila sipas marrëveshjes së fundit nga Brukseli dhe aneksit të marrëveshjes së Ohrit, duhet të zbatohet në të ardhmen.

Ajo marrëveshje u mundësoi përfaqësuesve të autoriteteve në Serbi të paraqiten në tubime ndërkombëtare, ku shfaqet edhe Kosova. Deri atëherë, pala serbe shpesh anulonte pjesëmarrjen në tubime rajonale. Njëri prej tyre është takimi për Ballkanin Perëndimor, në Bërdo afër Kranjës në mars të vitit 2010, kur presidenti i atëhershëm, Boris Tadiq, vendosi të mos shkojë për shkak se ishte i pranishëm edhe kryeministri i atëhershëm i Kosovës, Hashim Thaçi.

Marrëveshja, ndër të tjera, nënkupton se Kosova përfaqësohet në takime me yll me një fusnotë që thotë: “Ky emër nuk ndikon në qëndrimin për statusin dhe është në përputhje me Rezolutën 1244 dhe opinionin e GJND-së për deklaratën e pavarësisë së Kosovës”.

Prej disa kohësh në opinion nuk ka lajme se delegacioni serb apo kosovar ka lënë një takim apo nuk ka shkuar në të për shkak se organizatori nuk e ka respektuar këtë marrëveshje, e cila ishte një rast i shpeshtë pas arritjes së saj. Zyrtarët e Prishtinës e kundërshtuan atë në praktikë, ndërsa marrëveshja u shpërfill në shumë tubime ndërkombëtare, prandaj përfaqësuesit serbë u larguan nga tubimet.

Ish-zëvendëskryeministrja e Kosovës dhe shefja e ekipit negociator të Kosovës, Edita Tahiri, menjëherë pas nënshkrimit të Marrëveshjes për Përfaqësimin Rajonal, komentoi se fusnota në fakt ishte push.

Deklaratës se për shkak të yllit pranë emrit, Kosova nuk do të përfaqësohet njësoj si vendet e tjera, ajo iu përgjigj: “Ajo fusnotë është si fjolla e borës, do të shkrihet kur të kalojë dimri”.

Kujtojmë se vetëm pak javë pas nënshkrimit të marrëveshjes, “fjolla u shkri”. Siç raportuan mediat në mars të vitit 2012, delegacioni serb nuk hyri as në një nga panelet në konferencën rajonale për të drejtat e pakicave që u mbajt në Budva, dhe më parë në konferencën për arsimin në Danilovgrad, organizatorët nuk e listuan i gjithë teksti në tabelë para përfaqësuesve të Prishtinës.

Delegacioni më pas ka qëndruar në takim, pasi nuk ka pasur udhëzime të sakta për sjelljen e zyrtarëve në rast të mosrespektimit të marrëveshjes.

Një javë më parë, në takimet në Beograd dhe Sarajevë, delegacionet e Kosovës dhe të Serbisë u larguan nga konferencat rajonale, e para për shkak të citimit të tekstit të plotë të fusnotës, e dyta për mungesë të saj.

Nga dita e arritjes së marrëveshjes për përfaqësimin rajonal e deri në mesin e vitit 2013, janë mbajtur njëqind e tridhjetë e tre takime dhe ngjarje rajonale, dhe Kosova dhe Serbia kanë marrë pjesë në gjashtëdhjetë e pesë ngjarje të tilla, thuhet në raportin e saj organizata kosovare KIPRED. Analiza e zbatimit të marrëveshjeve teknike ndërmjet Kosovës dhe Serbisë.

KIPRED thekson se Serbia ka refuzuar të marrë pjesë në njëzet e një ngjarje për shkak të prezencës së Kosovës, në gjashtëmbëdhjetë prej tyre Kosova nuk ka marrë pjesë për shkak të një fusnote të vendosur në tryezë, por edhe në tre ose katër ngjarje për shkak të vonesave në lëshimin e vizave për delegacionet e Kosovës, si dhe për shkak të buxhetit të pamjaftueshëm.

Për shkak të këtij zbatimi të ngathët të marrëveshjes, Qeveria e Serbisë miratoi një udhëzim në seancën e 9 shkurtit 2013, i cili u mundësoi zyrtarëve serbë të marrin pjesë në forume me Kosovën sipas kushteve të përcaktuara me Marrëveshjen e Brukselit për Përfaqësimin Rajonal. Qeveria më pas ka detajuar se çfarë përmban ky udhëzim dhe ka shpjeguar se ai është sjellë me qëllim të eliminimit të dëmeve të shkaktuara nga mungesa e përfaqësuesve të organeve shtetërore në tubimet rajonale.

Udhëzimi parasheh që në rast se Kosova përfaqësohet në mënyrë të ndryshme nga ajo e përcaktuar me udhëzimin e Qeverisë dhe Marrëveshjen e Brukselit për Përfaqësimin Rajonal, përfaqësuesit e organeve shtetërore të Serbisë janë të obliguar të reagojnë duke e lënë mbledhjen, me protestë me shkrim.

Megjithatë, ka pasur sjellje kontradiktore më vonë. Siç raporton Insajderi në fund të vitit 2018, delegacioni i Komisionit për Punë të Jashtme të Kuvendit të Serbisë u largua nga konferenca ndërparlamentare për politikën e jashtme të BE-së për shkak se Kosova u prezantua pa yll apo fusnotë, ndërsa ministri i Punëve të Jashtme, Ivica Daçiq, mori pjesë.

E pyetëm ministrin e Punëve të Jashtme Ivica Daçiq dhe zëvendëskryetarin e PSSH-së Borko Stefanoviq se çfarë pret të ndodhë me Kosovën pas Marrëveshjes së Ohrit?

Daçiq nuk i është përgjigjur pyetjes sonë, ndërsa Stefanoviq na rikujton se ylli pranë Kosovës është produkt i marrëveshjeve të mëparshme, që përmendet në aneksin e marrëveshjes evropiane, sa i përket obligimit për zbatimin e të gjitha marrëveshjeve në dialog. /Danas