Art Jetese

Shpikjet mjekësore që na rritën në mënyrë drastike jetëgjatësinë

Esma Fera në laboratorin e AstraZenecas duke kryer eksperimente.
Esma Fera në laboratorin e AstraZenecas duke kryer eksperimente.

Antibiotikët mendohet se kanë rritur jetëgjatësinë mesatare të njeriut deri në 23 vjet.

Sigurisht, kjo nuk do të thotë që ato duhet t’i përdorni vetë, por vetëm me rekomandimin e mjekut.

Falë shkencës, jetëgjatësia e njerëzve është rritur ndjeshëm.

Në të kaluarën, njerëzit nuk kishin kujdesin mjekësor që kemi sot dhe shpesh vdisnin nga sëmundje që tani trajtohen me terapinë më të thjeshtë.

Gjithashtu, vdekja e të porsalindurve ishte shumë e shpeshtë për shkak të mungesës së kushteve adekuate për kujdesin dhe trajtimin e tyre.

Edhe njerëzit më të pasur në shoqëri, të cilët të paktën kishin akses në kujdes më të mirë mjekësor (dhe ushqim më të mirë), nuk jetuan shumë gjatë.

Për shembull, në periudhën 1200-1300, jetëgjatësia mesatare e aristokratëve ishte 64 vjet.

Për njerëzit “të zakonshëm”, të varfër, mosha mesatare ishte shumë më e ulët – rreth 35 vjet.

Sot jetëgjatësia mesatare është nga 72 në 73 vjet, pra 75 vjet për gratë dhe 70 vjet për burrat.

Dhe, në një masë të madhe, kjo është për shkak të përparimit të mjekësisë.

Pra, cilat zbulime mjekësore kanë rritur jetëgjatësinë tonë?

Zbulimi i baktereve dhe mikroorganizmave
Sot të gjithë e dimë se çfarë janë bakteret dhe mikroorganizmat dhe përpiqemi të mbrohemi prej tyre. Por në shekullin e 19-të, para se të vërtetohej ekzistenca e këtyre mikroorganizmave, situata ishte shumë e ndryshme.

Njerëzit nuk lanë duart, as laheshin, nuk sterilizonin instrumentet për operacion dhe me këtë përhapeshin lehtësisht të gjitha llojet e infeksioneve. Vetëm në vitin 1861, kimisti Louis Pasteur vërtetoi se ushqimi prishej nga bakteret e padukshme për syrin e njeriut dhe përcaktoi se sëmundjet dhe infeksionet shkaktoheshin prej tyre.

Anestetikët
Sot, me ndihmën e operacioneve, mjekët shpëtojnë mijëra jetë çdo ditë. Por vështirë se dikush do të pranonte të operohej pa anestezi. Para se të zbulohej anestezia, shumë njerëz zgjodhën vdekjen në vend që t’i nënshtroheshin operacionit, amputimit ose riparimit të dhëmbëve të dëmtuar rëndë ndërsa ishin të vetëdijshëm.

Për fat të mirë, në 1846, dentisti William T. G. Morton kreu anestezinë e parë efektive. Anestezia u përdor për herë të parë te një pacient i cili iu nënshtrua një operacioni për të hequr një tumor nga qafa e tij. Sipas pacientit, operacioni ka qenë pa dhimbje.

Që atëherë, ekspertët mjekësorë kanë vazhduar të bëjnë anestezi të përsosur, kështu që sot mund të shkojmë te dentisti dhe të bëjmë të gjitha llojet e operacioneve pa u shqetësuar për dhimbjet.

Laparoskopia
Laparoskopia është një operacion që kryhet në legen ose në bark dhe bëhen prerje minimale, zakonisht me një diametër prej 0,5 deri në 1,5 centimetra.

Duke qenë se bëhet fjalë për një prerje shumë të vogël, koha e rikuperimit është shumë më e shkurtër, dhimbja që ndjejnë pacientët është shumë më e vogël dhe rreziku i gjakderdhjes zvogëlohet ndjeshëm.

/Shqip.com