BBC: Të mbijetuarit e përdhunimit gjatë luftës së fundit në Kosovë thyen heshtjen

Për gati 20 vjet, Albani mendonte se ishte i vetmi mashkull që përjetoi dhunë seksuale gjatë luftës së Kosovës në vitet 1990.

Albani (emri jo i vërtetë i tij) vjen nga një familje fshati nga Kosova, i cili e nis rrëfimin se si një ditë kthehet në shtëpinë e tij për të marrë qesen me grurë.

Pasi arriti në kopsht, disa grupe burrash të veshur me uniformën e policisë së Serbisë e ndalojnë para mëngjesit, ku edhe janë futur brenda shtëpisë.

“Fillimisht nuk e kuptova se çfarë po ndodhte”, tha Albani, i cili është shqiptar dhe tani është në të 40-at.

“Por unë nuk e kuptoja pse me zhvishnin mua dhe po më bëjnë më të keqen. Kam humbur ndjenjat. Më dridhet zëri, ndërsa të gjitha kujtimet kthehen”, tha ai.

Dritoni (emri jo i vërtetë i tij) e kupton mirë historinë e Albanit.

Dritoni, tani në mesin e viteve ’60, ndanë një sekret të ngjashëm. Unë i mbijetova abuzimit të përsëritur seksual, përfshirë përdhunimin në grup, në vitin 1999.

Edhe pse e kupton që e njëjta gjë u ka ndodhur edhe meshkujve të tjerë, për një kohë të gjatë, i vetmi person që i tha ishte gruaja e tij.

Rreth 130,000 njerëz vdesin pas një konflikti pas shpërbërjes së Jugosllavisë, dhe besohet të themi se midis 10,000 dhe 20,000 persona kanë përjetuar dhunë seksuale vetëm gjatë luftës së Kosovës gjatë viteve 1998-1999.

Kosova akoma lufton për pavarësi dhe Serbia përgjigjet me shtypje brutale kundër popullatës etnike shqiptare.

Për luftën që do të vijojë, të dyja palët përballen me akuza për kryerjen e mizorive, duke përfshirë përdhunimin e civilëve.

Për vitin 2018, Qeveria e Kosovës ka sjellë ligj të ri për të njohur zyrtarisht vuajtjet e sulmeve seksuale dhe për t’u dhënë atyre mbështetje financiare.

Na inkurajon Albanin dhe Dritonin t’i japin fund heshtjes njëzet viteve dhe të kapërcejnë një nga tabutë e fundit të luftës.

Rreth 2000 kosovarë që kanë aplikuar për njohje zyrtare.

Deri më tani, qeveria u ka dhënë më shumë se 1600 prej tyre – duke përfshirë 84 burra – statusin.

Sekret i mbajtur mirë

Albani ende do të jetojë në shtëpinë e tij të vogël familjare edhe pas sulmit ndaj tyre. “Më duket e tmerrshme, por nuk kam para për të lëvizur,” them ndërsa shikoj larg, duke shpjeguar pse nuk largohem kurrë nga fshati kur kam lindur.

Korridori ishte sulmi ndaj tij, ku ai thotë se jam i lidhur me kuzhinën e vogël, banjën dhe dhomat e gjumit, duke ndarë mendjen me gruan dhe fëmijët.

Ndërsa gruaja e tij bënte punët e shtëpisë dhe fëmijët e tij luanin, ata nuk e kishin idenë se çfarë bënte Albani brenda shtëpisë së tyre.

“Nuk dua që familja ime ta dijë, sepse edhe sot, kam disa raste kur dëshiroj të them që nuk ekzistoj fare”.

“Më thyejnë moralin, dhe ndonjëherë, unë ende shqetësohem se nuk jam mjaftueshëm për njeriun – me një barrë të rëndë,” kam një ton të sheshtë e të shurdhër.

“Jam i shkatërruar, por i lumtur them se mbijetova, po them se ata që më masakruan”, kujton Albani, teksa i lëshoi ​​me butësi faqet.

Ndërsa, Driton i ka treguar babit për këtë gjë.

“Babai im i vjetër dhe i sëmurë, kam frikë të them e shkon të vras”.

Ai përfundimisht i tha gruas së tij, e cila lindi fëmijën e tyre numër tre javën që u lirua nga qendra e paraburgimit.

“Ajo e pranon kush jam. Nuk ka ndodhur që të jetë faji im,” shtoj ai, ndërsa i mbaj fort dy duart.

Duke thyer heshtjen

Human Rights Watch bin e përshkruan përdhunimin për luftën si “instrument i spastrimit sistematik etnik”, nga regjimi i ish-presidentit të ndjerë të Serbisë, Slobodan Millosheviç.

Dhe për shumë vite, është akoma tabu edhe për gratë kosovare, tha mjekja dhe aktivistja për të drejtat e njeriut Feride Rushiti.

Ajo filloi të dokumentojë rastet e përdhunimeve gjatë luftës kur punonte për kampet e refugjatëve në Shqipërinë e veriut.

“Stigma është e gjithëpranishme – burrat do t’i ndalojnë gratë të flasin për atë që ka ndodhur në publik, sepse kjo do të thotë se nuk i mbrojnë ato”.

Pas konfliktit, ajo themeloi Qendrën Kosovare të Rehabilitimit për Viktimat e Torturës (QKRMT), një OJQ që ofron mbështetje psikologjike dhe ligjore për të mbijetuarit.

Përderisa gratë ishin në mesin e përfituesve të QKRMT-së që nga fillimi, deri në vitin 2014 kur parlamenti i Kosovës diskutoi për herë të parë, edhe burrat filluan të kërkojnë mbështetje.

“Tradicionalisht, ata pritej të mbronin familjen, të mos shfaqnin ndjenjën e viktimizimit”, tha Rushiti.

OJQ-të e specializuara, duke përfshirë QKRMT-në, do të ndihmojnë në verifikimin e historive të të mbijetuarve, do të thotë se ata fillojnë të marrin përfitime shtetërore prej rreth 230 euro në muaj (195 £; 245 dollarë), rreth një e treta e pagës mesatare për Kosovën.

Albani dëgjon për një ligj të ri për lajmet. Vendimi për t’i dhënë fund njëzet viteve të izolimit ishte i vështirë.

Bëj tre përpjekje për të trokitur në dyert e QKRMT-së.

Në fillim dy herë, zemra fillon të rrahë shpejt, duart dridhen dhe djersitem në koshin e pëllëmbës, kështu që ndryshoj mendje.

Më në fund jam zgjuar për pranverën e 2019-ës.

Dritoni dëgjoi edhe për legjislacionin për lajmet dhe se ishte aq i stresuar për raportimin e asaj që kishte ndodhur, sa nuk e mbante mend se si ishte.

“Unë me të vërtetë dua t’i tregoj dikujt për veten time, por më duket sikur nuk arrij të shkoj, do të jetë një lehtësim i madh kur më në fund u tregova.”

Që nga fundi i luftës, të dy burrat nuk marrin ilaçe për depresionin dhe ankthin, sepse mjekët shkruajnë për ta për t’i ndihmuar ata të përballojnë makthet, ndryshimet e humorit dhe dridhjet e zemrës.

Por vetëm kur shkuan në QKRMT, ata patën mbështetjen psikologjike që u duhej për të trajtuar rrënjën e problemeve që po përjetonin.

“Më thuaj nuk është faji im,” tha Albani “sepse unë jam civil i pambrojtur dhe nuk jam fajtor për kriminelët për atë që më bënë mua”.

Duke reflektuar për vitet e heshtjes, Dritoni thotë se jam i bindur se e ka raportuar rastin “shumë kohë më parë, por nuk dinte se si të largohej”.

“Unë ende ndihem si një njeri që është i shkatërruar”, shtoj ai, “por pasi të merrem me të ndryshmet, filloj t’i përballoj të voglat.”

Nganjëherë nuk më shkon mendja të them “kjo lloj gjeje ekziston” që ndodh edhe nëpër vende të ndryshme, veçanërisht kur shikoj lajme nga Ukraina, Izraeli dhe Gaza.

“Mesazhi im është që të raportojmë në organet përgjegjëse. Nuk ka turp brenda, ne duhet të mendojmë për një fat më të mirë,” përfundon ai. /BBC

Përktheu dhe përshtati shqip.com