Çfarë duhet bërë tani në Kosovë
Vetëm makina kishte mbetur pas. Një SUV i bardhë Dacia Duster në një pistë të pistë të rrethuar nga shumë shkurre dhe asgjë tjetër. Këtu qëndron kufiri i gjelbër mes dy fqinjëve armiqësor, konflikti i të cilëve ka dekada të tëra: Kosovës dhe Serbisë.
Javën e kaluar, më 14 qershor, tre policë kosovarë u arrestuan këtu në veriun e largët të Kosovës. Beogradi pretendon se të tre policët pushtuan territorin serb dhe planifikuan një sulm. Prishtina mohon se ka qenë e kundërta. Njësitë serbe të antiterrorit avancuan në anën e tyre dhe i morën burrat me vete, pra do i rrëmbyen de fakto.
Regjistrova një podcast me ekspertin e Ballkanit, Florian Bieber mbi pyetjen se çfarë mund të kishte ndodhur dhe pse kjo është e rëndësishme për Evropën.
Departamenti Amerikan i Shtetit i ka kërkuar tani Serbisë që të lirojë menjëherë tre policët. “Ata ose u rrëmbyen ose përfunduan në Serbi pa pasur qëllim”, tha i dërguari special i SHBA për Evropën Juglindore, Gabriel Escobar.
Qoftë rrëmbimi apo arrestimi, kalimi i kufirit apo jo – mënyra se si u deportuan dhe parakaluan burrat në mediat serbe, vazhdon të derdhë benzinë në zjarrin e një konflikti më të rrezikshëm se sa ka qenë për një kohë të gjatë. “Një reagim i duhur do të ishte paralajmërimi i tre policëve, por jo të lidhur si kriminelë”, thotë një ndërmjetës në bisedën në sfond.
Çfarë mund të bëjë BE-ja në një situatë kaq të ndërlikuar?
BE-ja duhet të emërojë qartë përgjegjësit
BE-ja dëshiron të jetë një ndërmjetës neutral dhe për këtë arsye shpesh thotë se “të dyja palët” duhet menjëherë të de-përshkallëzojnë situatën. Shumë e shohin këtë disproporcionale sepse asgjë që ndodh në veriun e Kosovës me shumicë serbe nuk ndodh pa konsultim me Beogradin. Vetëm pak javë më parë, një turmë serbe, së cilës iu bashkuan huliganë dhe kriminelë të dhunshëm, plagosi rëndë 30 ushtarë të grupit mbrojtës të NATO-s – KFOR. Bandat serbe frikësuan dhe sulmuan gazetarët gjatë fundjavës. Videot bënë xhiron në Twitter. Nuk mjafton vetëm të kërkosh lirinë e shtypit. BE-ja duhet të deklarojë qartë se kush qëndron pas dhunës në veri dhe çfarë roli luan Beogradi, e ndoshta edhe Rusia, në këtë. Në Prishtinë, njerëzit ndihen gjithnjë e më shumë të lënë në një anë. “Problemi me BE-në është se ata nuk bien dakord mes vete”, thuhet në qeveri. Pesë shtete anëtare të BE-së (Greqia, Rumania, Sllovakia, Spanja, Qipro) nuk e njohin pavarësinë e Kosovës.
Hetimi i “KFOR”
NATO është vendosur në Kosovë me forcën mbrojtëse “KFOR” që nga viti 1999, aktualisht me gati 4000 ushtarë. Së shpejti do të shtohen edhe 700 të tjerë. Ky është gjithashtu një sinjal se sa serioz është tani. “KFOR” mban një profil të ulët për incidentin në kufi dhe deklaron se nuk ka qenë aty. Çështja u mbyll? Shpresojmë që jo. Rrethet diplomatike thonë se KFOR-i e di shumë mirë se çfarë ka ndodhur më 14 qershor. Mbajtja e këtij informacioni të fshehtë çon në teori konspirative. Nëse dikush mund të sqarojë, është “KFOR”. Është (ndryshe nga SHBA-ja apo BE-ja) vlerësuar ose së paku toleruar nga serbët lokalë në veri të Kosovës.
Kurti nuk shkon vetëm
Albin Kurti, kryeministri i Kosovës, është ndoshta në pikën më të vështirë të karrierës së tij. Aleatët e tij më të rëndësishëm, BE dhe SHBA, janë gjithnjë e më të mërzitur me të. Në sfond me diplomatët dëgjohen fjalë të tilla si: “humori është totalisht në bodrum”, apo edhe “Josep Borrell [shënim: përfaqësuesi i politikës së jashtme të BE-së] është shkëputur plotësisht me të”) Kurti, thuhet, flet si “i ngulur”. Incizon dhe ai fik celularin në momente kritike në vend që të koordinohej me ushtarakët dhe diplomatët. Nëse kjo është e vërtetë, atëherë Kurti po i bën dëm vetes. Me përpjekjet e tij solo, ai jo vetëm izolon veten, por të gjithë vendin. Ndryshe nga Vuçiq, ai nuk ka aleatë si Kina dhe Rusia dhe për këtë arsye më pak hapësirë për manovrim. Duhet të mbetet prioriteti i tij kryesor që të mos largojë miqtë e tij në Perëndim. Në të njëjtën kohë, SHBA (gjithsesi BE) nuk duhet të përsërisë një gabim serioz nga e kaluara: rrëzimin e Kurtit përmes diplomacisë së prapambetur, siç ishte një herë më parë në epokën e Trump.
Dialog me serbët e Kosovës
Ndryshe nga Vuçiq (i cili nuk flet shqip), Kurti ka një as në mëngë: ai flet gjuhën e afro 50,000 serbëve në veri. Problemi: Shumë e urrejnë atë dhe nuk e njohin shtetin e tij. Mediat pro-qeveritare në Beograd, të cilat e kanë portretizuar atë si luftënxitës për vite më radhë, janë gjithashtu fajtorë. Kjo është e egër dhe e gabuar. BE-ja duhet të trajtojë më në fund këtë propagandë të rrezikshme dhe të pranojë se edhe fushatat me qëllime të mira, vështirë të kalojnë nga Prishtina. Në vend që ta mbajë dialogun vetëm në nivelin më të lartë, BE-ja duhet të vendosë pjesën më të madhe të energjive të saj në ndërmjetësimin ndërmjet Prishtinës dhe serbëve të Kosovës. Në fund të fundit, qëllimi është të përmirësohen të drejtat e pakicave dhe t’i bindin ata të votojnë sërish në zgjedhjet lokale.
Tërhiqni dënimet
BE-ja ka vendosur masa ndëshkuese (ngrirje fondesh, anulim të vizitave të nivelit të lartë) ndaj Kosovës. Nuk është vonë për t’i kthyer të gjitha. Aplikimi i vidhave vetëm në Prishtinë do të ketë dy efekte afatgjata. Albin Kurti mund të radikalizohet, duke e larguar popullsinë e tij pro-evropiane nga BE-ja. SHBA madje e përjashton Kosovën nga stërvitjet ushtarake amerikane. Nuk është vetëm një vështrim i çuditshëm (SHBA-ja ruan bazën e saj më të madhe amerikane në Ballkan në Kosovë), por në kohë përleshjesh kufitare, është sinjal i gabuar. Vuçiç ka bërë gabime për vite me radhë, por është i falur për arsye gjeopolitike, sepse ai shihet si aleati më i rëndësishëm i Putinit në Evropë. Perëndimi dëshiron t’i joshë serbët në kampin euroatlantik. Sepse nëse lufta në Ukrainë ka treguar diçka, është se kursimi i autokratëve nuk do të thotë domosdoshmërisht se ata bëhen më pak autokratikë.
Opinion i shkruar për mediumin austriak Profil.
/Shqip.com
