Si i dështoi CIA spiunët iranianë në luftën sekrete me Teheranin

Spiuni ishte pak minuta nga largimi nga Irani kur u kap.

Gholamreza Hosseini ishte në aeroportin Imam Khomeini në Teheran në fund të vitit 2010, duke u përgatitur për një fluturim për në Bangkok. 

Atje, inxhinieri industrial iranian do të takonte menaxherët e tij të Agjencisë Qendrore të Inteligjencës. Por përpara se të mund të paguante taksën e daljes për t’u larguar nga vendi, ATM-ja e aeroportit e refuzoi kartën e tij si të pavlefshme. Pak çaste më vonë, një oficer sigurie kërkoi të shihte pasaportën e Hosseinit përpara se ta përcillte.

Hosseini tha se e sollën në një sallë pritjeje të zbrazët VIP dhe i thanë të ulej në një divan që ishte kthyer përballë një muri. I mbetur vetëm për disa momente marramendëse dhe duke mos parë asnjë kamera sigurie, Hosseini futi dorën në xhepin e pantallonave, duke nxjerrë një kartë kujtese plot me sekrete shtetërore. Ai e futi kartën në gojë, e përtypi dhe e gëlltiti.

Jo shumë kohë më pas, agjentët e Ministrisë së Inteligjencës hynë në dhomë dhe filloi marrja në pyetje, e shoqëruar me rrahje, tregoi Hosseini. Mohimet e tij dhe shkatërrimi i të dhënave ishin të pavlera; dukej se tashmë dinin gjithçka. Por si?

“Këto janë gjëra që nuk i kam thënë askujt në botë”, tha Hosseini për Reuters. 

Teksa mendja e tij i rridhte, Hosseini madje mendoi nëse vetë CIA e kishte shitur atë.

Në vend të tradhtisë, Hosseini ishte viktimë e neglizhencës së CIA-s, zbuloi një hetim njëvjeçar i Reuters mbi trajtimin e agjencisë ndaj informatorëve të saj. Një sistem i gabuar komunikimi i fshehtë i CIA-s e bëri të lehtë për inteligjencën iraniane identifikimin dhe kapjen e tij. I burgosur për gati një dekadë dhe duke folur për herë të parë, Hosseini tha se nuk kishte dëgjuar më kurrë nga agjencia, edhe pasi u lirua në vitin 2019.

CIA nuk pranoi të komentonte rrëfimin e Hosseini.

Përvoja e Hosseinit për trajtimin dhe braktisjen e ngadaltë nuk ishte unike. Në intervistat me gjashtë ish-informatorë iranianë të CIA-s, Reuters zbuloi se agjencia ishte e pakujdesshme në mënyra të tjera mes përpjekjeve të saj intensive për të mbledhur inteligjencë në Iran, duke vënë në rrezik ata që rrezikonin jetën e tyre për të ndihmuar Shtetet e Bashkuara.

Një informator tha se CIA e udhëzoi atë të bënte dërgimin e informacionit të tij në Turqi në një vend që agjencia e dinte se ishte nën vëzhgim nga Irani. Një tjetër burrë, një ish-punonjës i qeverisë që udhëtoi në Abu Dhabi për të kërkuar një vizë amerikane, pretendon se një oficer i CIA-s atje u përpoq pa sukses ta shtynte atë të spiunonte për Shtetet e Bashkuara, gjë që çoi në arrestimin e tij kur u kthye në Iran.

Hapat e tillë agresivë të CIA-s ndonjëherë i vënë në rrezik iranianët mesatarë me pak perspektivë për të fituar inteligjencë kritike. Kur këta burra u kapën, agjencia nuk u dha asnjë ndihmë informatorëve apo familjeve të tyre, madje edhe vite më vonë, thanë gjashtë iranianët.

James Olson, ish-shefi i kundërzbulimit të CIA-s, tha se nuk ishte në dijeni të këtyre rasteve specifike. Por ai tha se çdo kompromis i panevojshëm i burimeve nga agjencia do të përfaqësonte një dështim profesional dhe etik.

“Nëse jemi të pakujdesshëm, nëse jemi të pamatur dhe na kanë depërtuar, atëherë turp për ne,” tha Olson. “Nëse njerëzit paguanin mjaftueshëm çmimin e besimit tek ne për të ndarë informacionin dhe ata paguanin një dënim, atëherë ne kemi dështuar moralisht.”

Burrat u burgosën si pjesë e një spastrimi agresiv të kundërzbulimit nga Irani që filloi në vitin 2009, një fushatë e mundësuar pjesërisht nga një seri gabimesh të CIA-s, sipas raporteve të lajmeve dhe tre ish-zyrtarëve të sigurisë kombëtare të SHBA. Teherani ka pohuar në raportet e medias shtetërore se gjuetia e nishanit të tij përfundimisht kapi dhjetëra informatorë të CIA-s.

Për të treguar këtë histori, Reuters kreu dhjetëra orë intervista me gjashtë iranianët që u dënuan për spiunazh nga qeveria e tyre midis 2009 dhe 2015.

Për të verifikuar llogaritë e tyre, Reuters intervistoi 10 ish-zyrtarë të inteligjencës amerikane me njohuri për operacionet në Iran; rishikoi të dhënat e qeverisë iraniane dhe raportet e lajmeve; dhe intervistoi njerëz që i njihnin spiunët.

Asnjë nga ish-zyrtarët apo zyrtarët aktualë amerikanë që folën me Reuters nuk konfirmoi ose zbuloi identitetin e ndonjë burimi të CIA-s.

CIA nuk pranoi të komentojë në mënyrë specifike mbi gjetjet e Reuters ose mbi operacionet e agjencisë së inteligjencës në Iran. Një zëdhënëse tha se CIA bën të pamundurën për të mbrojtur njerëzit që punojnë me agjencinë.

Ministria e Punëve të Jashtme e Iranit dhe misioni i saj në Kombet e Bashkuara në Nju Jork nuk iu përgjigjën kërkesave për koment.

Hosseini ishte i vetmi nga gjashtë burrat e intervistuar nga Reuters, të cilët thanë se i ishte caktuar mjeti i cenueshëm i mesazheve. Por një analizë nga dy specialistë të pavarur të sigurisë kibernetike zbuloi se sistemi i fshehtë i komunikimit në internet tashmë i pafuqishëm që përdorte Hosseini – i vendosur nga Reuters në një arkiv interneti – mund të ketë ekspozuar të paktën 20 spiunë të tjerë iranianë dhe ndoshta qindra informatorë të tjerë që veprojnë në vende të tjera përreth. Bota.

Kjo platformë e mesazheve, e cila funksionoi deri në vitin 2013, ishte e fshehur brenda faqeve të lajmeve rudimentare dhe hobi ku mund të shkonin spiunët për t’u lidhur me CIA-n. Reuters konfirmoi ekzistencën e saj me katër ish-zyrtarë amerikanë.

Këto dështime vazhdojnë të ndjekin agjencinë vite më vonë. Në një seri kabllogramesh të brendshme vitin e kaluar, udhëheqja e CIA-s paralajmëroi se kishte humbur shumicën e rrjetit të saj të spiunëve në Iran dhe atë tregtia e ngadaltë vazhdon të rrezikojë misionin e agjencisë në mbarë botën, raportoi New York Times.

CIA e konsideron Iranin një nga objektivat e saj më të vështirë. Që kur studentët iranianë pushtuan ambasadën amerikane në Teheran në vitin 1979, Shtetet e Bashkuara nuk kanë pasur prezencë diplomatike në vend. Në vend të kësaj, oficerët e CIA-s detyrohen të rekrutojnë agjentë të mundshëm jashtë Iranit ose përmes lidhjeve online. Prania e pakët lokale e lë inteligjencën amerikane në disavantazh mes ngjarjeve të tilla si protestat që tani kanë përfshirë Iranin për vdekjen e një gruaje të arrestuar për shkelje të kodit fetar të veshjes së vendit.

Katër ish-oficerë të inteligjencës të intervistuar nga Reuters thanë se agjencia është e gatshme të marrë rreziqe më të mëdha me burimet kur bëhet fjalë për spiunimin ndaj Iranit. Frenimi i ambicieve bërthamore të Republikës Islamike ka qenë prej kohësh një prioritet në Uashington. Teherani këmbëngul se përpjekjet e tij bërthamore janë vetëm për nevojat e energjisë.

“Ky është një qëllim shumë serioz, shumë serioz i inteligjencës për të depërtuar në programin e armëve bërthamore të Iranit. Ju nuk keni një përparësi shumë më të lartë se kaq,” tha James Lawler, një ish-oficer i CIA-s, fokusi i të cilit përfshinte armët e shkatërrimit në masë dhe Iranin. “Pra, kur ata bëjnë analizën e rrezikut kundër fitimit, ju duhet të merrni parasysh sasinë e jashtëzakonshme të fitimit.”

Është shkruar shumë për luftën hije prej dekadash midis Iranit dhe Uashingtonit, në të cilën të dyja palët kanë shmangur një konfrontim të plotë ushtarak, por kanë kryer sabotazhe, atentate dhe sulme kibernetike. Por gjashtë informatorët, të intervistuar nga Reuters për herë të parë, dhanë një rrëfim të paprecedentë të dorës së parë të lojës vdekjeprurëse të spiunazhit nga këndvështrimi i iranianëve që shërbyen si këmbësorë të CIA-s.

Gjashtë iranianët vuajtën dënime me burg që varionin nga pesë deri në 10 vjet. Katër prej tyre, përfshirë Hosseini, qëndruan në Iran pas lirimit të tyre dhe mbeten të pambrojtur ndaj arrestimit. Dy u larguan nga vendi dhe u bënë refugjatë pa shtetësi.

Gjashtë burrat pranuan se drejtuesit e tyre të CIA-s nuk bënë kurrë premtime të forta për të ndihmuar nëse kapeshin. Megjithatë, të gjithë kishin besuar se ndihma e SHBA-së do të vinte një ditë.

Shkeljet e spiunazhit mund të përbëjnë një sfidë për besueshmërinë e CIA-s, pasi ajo kërkon të rindërtojë rrjetin e saj të spiunazhit në Iran. Media shtetërore e vendit publikoi disa nga këto raste, duke e portretizuar agjencinë si të pamend dhe të paaftë.

“Është një njollë për qeverinë amerikane,” tha Hosseini për Reuters.

Zëdhënësja e CIA-s Tammy Kupperman Thorp nuk pranoi të komentojë mbi Hosseinin, rastet e iranianëve të tjerë të kapur ose ndonjë aspekt se si agjencia kryen operacionet. Por ajo tha se CIA nuk do të ishte kurrë e pakujdesshme me jetën e atyre që ndihmojnë agjencinë.

“CIA i merr shumë seriozisht detyrimet e saj për të mbrojtur njerëzit që punojnë me ne dhe ne e dimë se shumë e bëjnë këtë me guxim në rrezik të madh personal”, tha Thorpe. “Nocioni se CIA nuk do të punonte sa më shumë që të jetë e mundur për t’i mbrojtur ata është i rremë.

Kërcimi i Hosseinit drejt spiunazhit erdhi pasi ai kishte hyrë në një rrugë të pjerrët drejt një karriere fitimprurëse. Djali i një rrobaqepësie, ai u rrit në Teheran dhe mësoi torno dhe mekanikë makinash, tha ai, duke i treguar Reuters diplomën e tij të shkollës tregtare.

Gjatë rrugës, mësuesit vunë re inteligjencën e Hosseinit dhe e shtynë atë të studionte inxhinierinë industriale në Universitetin prestigjioz të Teknologjisë Amirkabir, tha ai. Hosseini tha se një profesor atje e vuri në kontakt me një ish-student me lidhje me qeverinë iraniane, i cili përfundimisht u bë partneri i tij i biznesit.

E themeluar në vitin 2001, kompania e tyre inxhinierike ofroi shërbime për të ndihmuar bizneset të optimizojnë konsumin e energjisë. Firma fillimisht punoi kryesisht me fabrikat e ushqimit dhe çelikut, tha Hosseini, me kalimin e kohës duke shënuar kontrata me energjinë dhe industrinë e mbrojtjes të Iranit. Rrëfimi i Hosseinit për sfondin e tij profesional konfirmohet në të dhënat e korporatave, llogaritë e mediave iraniane dhe intervistat me gjashtë bashkëpunëtorë.

Hosseini tha se suksesi i kompanisë e bëri familjen e tij të pasur, duke e lejuar atë të blinte një shtëpi të madhe, të drejtonte makina të importuara dhe të shkonte në pushime jashtë vendit. Por në vitet pas zgjedhjes së Presidentit Mahmud Ahmadinexhad, i cili shërbeu nga viti 2005 deri në 2013, biznesi i tij u trondit.

Nën Ahmadinexhadin, një linjë e ashpër e rreshtuar me sundimtarin teokratik të vendit, forcat e sigurisë të Iranit u inkurajuan të hynin në sektorin industrial, duke rritur kontrollin e ushtrisë mbi projektet fitimprurëse tregtare. Kompanitë e themeluara shpesh e gjetën veten të zbritur në rolin e nënkontraktorëve për këta të ardhur, thanë aktivistët iranianë të demokracisë, duke zvogëluar pjesën e tyre të byrekut.

S’kaloi shumë, tha Hosseini, të gjitha kontratat e tij të reja duhej të kalonin përmes disa prej këtyre firmave, duke e detyruar atë të pushonte nga puna punëtorët ndërsa fitimet ranë.

“Ata nuk dinin si ta bënin punën, por morën pjesën e luanit të fitimeve,” tha Hosseini, me zërin e tij duke u ngritur teksa rrëfente ngjarjet një dekadë më vonë. “Ishte sikur të ishe kreu i kompanisë, duke bërë gjithçka nga 0 në 100 dhe duke parë që rroga të jepej për punonjësit më të vegjël. U ndjeva i përdhunuar.”

Në të njëjtën kohë, retorika amerikane po shtohej kundër Ahmadinexhadit. Uashingtoni e shihte presidentin e Iranit si një provokator të rrezikshëm të vendosur për të ndërtuar armë bërthamore. Hosseini filloi të ndjente se jeta e tij po shkatërrohej nga një sistem i korruptuar dhe se qeveria ishte shumë e çrregullt për t’u lejuar të merrte armë bërthamore. Zemërimi i tij u rrit.

Një ditë në 2007, ai tha se hapi faqen publike të CIA-s dhe klikoi lidhjen për të kontaktuar agjencinë: “Unë jam një inxhinier që kam punuar në lokacionin bërthamor Natanz dhe kam informacion,” shkroi ai në persisht.

I vendosur 200 milje në jug të Teheranit, Natanz është një objekt kryesor për pasurimin e uraniumit. Të dhënat e arkivuara në internet nga firma inxhinierike e Hosseini nga viti 2007 thonë se kompania ka punuar në projekte civile të energjisë elektrike. Reuters nuk mund të konfirmonte në mënyrë të pavarur punën e Hosseini në Natanz.

Një muaj më vonë, për habinë e tij, Hosseini tha se mori një email nga CIA.

Tre muaj pas atij kontakti, Hosseini tha se fluturoi për në Dubai. Në tregun modern të blerjeve Souk Madinat Jumeirah, ai kërkoi një grua bionde që mbante një libër të zi. Ai po qëndronte jashtë restorantit ku kishin rënë dakord të takoheshin, kur ajo mbërriti e shoqëruar nga një burrë.

Menaxheri i restorantit i udhëzoi në një tavolinë të izoluar në një cep. Gruaja u prezantua vetëm si Chris, duke folur në anglisht, ndërsa kolegu i saj përktheu në persisht. Ndërsa ajo pinte një gotë shampanjë, Chris i tha atij se ata ishin njerëzit me të cilët Hosseini kishte shkëmbyer mesazhe gjatë muajve të fundit në platformën e bisedës së Google. Ajo e pyeti Hosseinin për punën e tij.

Hosseini tha se ai shpjegoi se kompania e tij kishte punuar disa vite më parë mbi kontratat për të optimizuar rrjedhën e energjisë elektrike në vendin e Natanzit, një akt kompleks balancues për të mbajtur centrifugat të rrotullohen pikërisht me shpejtësinë e nevojshme për pasurimin e uraniumit. E vendosur në Iranin qendror, Natanz ishte zemra e programit bërthamor të Teheranit, për të cilin qeveria tha se ishte për të prodhuar energji elektrike civile. Por Uashingtoni e pa Natanzin si thelbin e shtytjes së Iranit për të marrë armë bërthamore.

Hosseini i tha Chris se firma e tij ishte nënkontraktore e një kompanie Kalaye Electric sanksionuar në vitin 2007 nga qeveria amerikane për rolin e saj të dyshuar në programin e zhvillimit bërthamor të Iranit. Ai shtoi se po kërkonte kontrata shtesë në objekte të tjera të ndjeshme bërthamore dhe ushtarake.

Kalaye Electric nuk iu përgjigj kërkesave për koment.

Të nesërmen të tre u takuan përsëri, këtë herë në dhomën e hotelit të Hosseinit me pamje nga Gjiri. Hosseini shpalosi një hartë të ngjashme me labirintin nëpër tavolinë që tregonte energjinë elektrike të lidhur me objektin bërthamor të Natanzit. Ndërsa bëri, goja e Chris-it u hap gjerësisht, kujton Hosseini.

Ndërsa ishte disa vjeç, shpjegoi Hosseini, shënimet e hartës për sasinë e energjisë që rrjedh në objekt i dhanë Uashingtonit një bazë për të vlerësuar numrin e centrifugave aktualisht aktive. Këto prova, besonte ai, mund të përdoren për të vlerësuar progresin drejt përpunimit të uraniumit shumë të pasuruar të nevojshëm për një armë bërthamore.

Hosseini tha se ai nuk e dinte atë në atë kohë, por Natanz ishte tashmë në qendër të vëmendjes së autoriteteve amerikane. Po atë vit, Uashingtoni dhe Izraeli lançoi një armë kibernetike që do të sabotonte pikërisht ato centrifuga, duke i infektuar ato me një virus që do të dëmtonte pasurimin e uraniumit në Natanz për vitet në vijim, analistët e sigurisëpërfundoi. Reuters nuk mund të përcaktojë nëse informacioni i dhënë nga Hosseini ka ndihmuar në atë sabotim kibernetik apo operacione të tjera.

Në takimet e mëpasshme, tha Hosseini, CIA i kërkoi atij të kthente vëmendjen te një qëllim më i gjerë i SHBA-së: identifikimi i pikave të mundshme kritike në rrjetin elektrik kombëtar të Iranit që do të shkaktonin ndërprerje të gjata dhe paralizuese nëse goditeshin nga një raketë ose diversantë.

Hosseini tha se ai vazhdoi të takohej me CIA-n në Tajlandë dhe Malajzi, në gjithsej shtatë takime gjatë tre viteve. Për të treguar dëshmi të udhëtimeve të tij, Hosseini ofroi fotografi të vulave të hyrjes në pasaportën e tij për të gjitha, përveç dy udhëtimeve të tij të para, për të cilat ai tha se kishte përdorur një pasaportë më të vjetër, tashmë të hedhur poshtë.

Ndërsa marrëdhënia përparonte, tha Hosseini, Chris u zëvendësua me një menaxher mashkull, i cili shoqërohej nga zyrtarë të përshkruar si më të lartë në operacionet e CIA-s në Iran, si dhe ekspertë teknikë të aftë për të vazhduar me zhargonin e tij inxhinierik.

Roli i ri e motivoi Hosseinin, duke i injektuar punës së tij një ndjenjë urgjence dhe qëllimi. Ai u përpoq të fitonte biznes që do t’i jepte atij akses më të madh në inteligjencën që kërkonte CIA. Ai tha se kompania e tij siguroi një kontratë me një njësi të Setad një konglomerat i gjerë biznesi i kontrolluar nga Udhëheqësi Suprem i Iranit, Ayatollah Ali Khamenei, për të vlerësuar nevojat elektrike të një projekti gjigant pazar dhe ndërtimi komercial në veri të Teheranit.

Duke përfaqësuar organizatën tregtare të udhëheqësit suprem, Hosseini shtyu kompaninë shtetërore të energjisë Tavanir për energjinë elektrike që kërkonte zhvillimi i gjerë, tha Hosseini. Kur Tavanir tha se nuk kishte energji elektrike të mjaftueshme për të përmbushur kërkesat gjigante të projektit, Hosseini i kërkoi kompanisë të ofronte analiza të thella të rrjetit kombëtar. Kjo i lejoi atij akses në hartat që tregonin se si rryma kalonte në vendet bërthamore dhe ushtarake dhe se si pikat kritike të rrjetit mund të sabotoheshin.

Setad dhe Tavanir nuk iu përgjigjën kërkesave për koment.

Në gusht 2008, një vit pasi u bë spiun, Hosseini tha se u takua me një oficer të CIA-s me shpatulla të mëdha dhe të tjerë në një hotel në Dubai.

“Ne duhet të zgjerojmë angazhimin,” tha Hosseini duke thënë oficeri. Oficeri i dha Hosseinit një copë letër dhe i kërkoi të shkruante një premtim se nuk do t’i jepte informacionet që po ndante një qeverie tjetër, një praktikë e CIA-s që synonte të thellonte një ndjenjë angazhimi nga një informator, thanë dy ish-zyrtarë të CIA-s.

Një tjetër oficer i CIA-s në takim më pas i tregoi Hosseinit një sistem komunikimi të fshehtë që mund ta përdorte për të kontaktuar mbajtësit e tij: një faqe interneti rudimentare për lajmet e futbollit në gjuhën persiane të quajtur Iraniangoals.com. Futja e një fjalëkalimi në shiritin e kërkimit shkaktoi shfaqjen e një dritareje sekrete të mesazheve, duke lejuar Hosseini të dërgonte informacione dhe të merrte udhëzime nga CIA.

Kur Hosseini u ankua që humbi ditëlindjen e tretë të vajzës së tij gjatë një prej udhëtimeve, ai tha se një oficer i CIA-s i bleu atij një arush pelushi për t’ia dhënë fëmijës. “Ndjeva se isha bashkuar me ekipin”, tha Hosseini për Reuters.

Ajo që Hosseini nuk e dinte ishte se agjencia më e fuqishme e inteligjencës në botë i kishte dhënë atij një mjet që ka të ngjarë të çonte në kapjen e tij. ne vitin 2018,Yahoo News raportoi se një sistem i gabuar i komunikimit i bazuar në ueb kishte çuar në arrestimin dhe ekzekutimin e dhjetëra informatorëve të CIA-s në Iran dhe Kinë.

Reuters gjeti faqen sekrete të komunikimit të CIA-s të identifikuar nga Hosseini, Iraniangoals.com, në një arkiv interneti ku mbetet i disponueshëm publikisht. Reuters më pas kërkoi nga dy analistë të pavarur kibernetikë – Bill Marczak i Laboratorit Qytetar të Universitetit të Torontos dhe Zach Edwards nga Victory Medium – të hetojnë se si Irani mund të ketë përdorur dobësitë në teknologjinë e vetë CIA-s për të demaskuar Hosseinin dhe informatorët e tjerë të CIA-s. Të dy janë ekspertë për privatësinë dhe sigurinë kibernetike, me përvojë në analizimin e operacioneve të inteligjencës elektronike. Përpjekja përfaqëson analizën e parë teknike të pavarur të dështimit të inteligjencës./Shqip.com