Qasja e Perëndimit ndaj Vuçiqit të Serbisë po destabilizon Ballkanin

Kur Rusia pushtoi Ukrainën, Shtetet e Bashkuara dhe Bashkimi Evropian përshpejtuan orientimin e tyre drejt Serbisë. 

Politikat e tyre kishin dy synime. Së pari, për ta futur Serbinë në vathën perëndimore, larg Rusisë. Së dyti, të lejojnë administratat e tyre përkatëse të fokusohen më plotësisht në mbështetjen e Ukrainës.

Tradicionalisht një nga aleatët më të afërt të Moskës në Evropë, Beogradi është përpjekur prej kohësh të shkelë kufirin midis lidhjeve të tij historike me Rusinë dhe një të ardhmeje të mundshme të integrimit më të ngushtë evropian. Diplomatët perëndimorë kanë kërkuar të tërheqin presidentin serb Aleksandar Vuçiç nga orbita e homologut të tij rus, presidentit Vladimir Putin, duke u zotuar për një rrugë më të shpejtë drejt anëtarësimit në BE, duke paralajmëruar njëkohësisht për izolim nëse thyejnë rangun.

Por, 18 muaj më vonë, disa vëzhgues thonë se qasja aktuale nuk po arrin të arrijë të dy synimet e saj.

Serbia ka refuzuar të marrë pjesë në të gjitha raundet e sanksioneve të BE-së kundër Putinit. Dhe Serbia ka vazhduar të ndjekë interesat e veta në rajon me përgjegjshmëri të reduktuar, duke nxitur konflikte jashtë vendit për të larguar vëmendjen nga pakënaqësia brenda vendit , e sigurtë në dijeni se nuk do të qortohen në Perëndim.

Efektet e kësaj janë ndjerë më së shumti në Kosovë, e cila arriti pavarësinë nga Serbia në vitin 2008, pas luftërave të përgjakshme ballkanike të viteve 1990. Por Beogradi – dhe shumë serbë etnikë në veri të Kosovës – ende refuzojnë të njohin sovranitetin e tij, duke tensionuar marrëdhëniet mes fqinjëve.

CNN foli me disa ekspertë, si dhe me vendas në Serbi dhe në veri të Kosovës, të cilët janë renditur nga përpjekjet e SHBA-së dhe BE-së për ta tërhequr Serbinë në komunitetin euro-atlantik dhe pretendojnë se ndjekja e tyre e vazhdueshme e politikës rrezikon të largojë aleatët demokratë dhe rritjen e shqetësimeve të sigurisë në rajon.

Qeveritë perëndimore e kanë trajtuar prej kohësh Serbinë si zërin e domosdoshëm ballkanik, ndonjëherë në kurriz të lojtarëve më periferikë, thonë disa vëzhgues.

“Besimi i tyre është se Serbia është shteti ballkanik, siç e shohin ata. Serbia është ajo që, nëse mund t’i sillni në krah – çfarëdo që mund të nënkuptojë – gjithçka do të jetë më e lehtë, “tha për CNN Jasmin Mujanoviç, një shkencëtar politik i specializuar në Ballkanin Perëndimor.

Ndërsa administratat e njëpasnjëshme amerikane janë përpjekur të sjellin Vuçiçin dhe Partinë e tij Progresive Serbe (SNS) “nga të ftohtit”, këto përpjekje “janë bërë veçanërisht të pafytyra” që nga fillimi i luftës në Ukrainë, tha Mujanoviç dhe nuk i kanë arritur objektivat e SHBA-së. .

“Ata duket se besojnë se po e afrojnë Serbinë drejt BE-së dhe NATO-s dhe drejt mendimit perëndimor dhe larg Rusisë… Por kjo nuk është diçka që do të thosha se po reflektohet në terren”, tha Alicia Kearns, për CNN.

Vuçiç ka mbajtur prej kohësh një marrëdhënie komode me homologun e tij rus, Putin. Duke folur pas një takimi të Këshillit të Sigurisë Kombëtare në shkurt, Vuçiç arsyetoi vendimin e tij për të mos sanksionuar Rusinë sepse ishte “i vetmi vend që nuk kishte vendosur sanksione kundër nesh në vitet 1990”.

Pavarësisht përpjekjeve të mbështetura nga BE drejt tranzicionit energjetik, Serbia mbetet shumë e varur nga Rusia, pasi i ka shitur shumicën e aksioneve të kompanisë së saj të naftës gjigantit shtetëror rus Gazprom.

Rezultati është se, pavarësisht nga shpresat e deklaruara të Serbisë për t’u bashkuar me BE-në, Vuçiç ka vazhduar të ecë në një litar të ngushtë midis Moskës dhe fuqive perëndimore. Megjithëse ai i është bashkuar rezolutave të OKB-së që dënojnë pushtimin e Rusisë në Ukrainë, udhëheqësi i Serbisë ka treguar pak vullnet për t’iu bashkuar sanksioneve perëndimore.

Disa analistë i thanë CNN se Serbisë i është dashur të bëjë shumë pak për të fituar lëvdata nga zyrtarët amerikanë dhe evropianë dhe se në realitet Vuçiç ka lënë një gjurmë premtimesh të thyera.

“Na u tha se ai do t’i bashkohej sanksioneve dhe do të tregonte se ai është vërtet në anën tonë. Nuk ndodhi. Na thanë se ai nuk do të afrohej më shumë me Rusinë. Ai nënshkroi një marrëveshje sigurie me Putinin në shtator. Herë pas here, ai qesh përballë Perëndimit. Dhe kur i pyes zyrtarët perëndimorë, ‘pse jeni kaq të vendosur ta lini Vuçiqin t’ju luajë?’ ata thonë se ai është alternativa më e mirë”, tha Kearns.

Efektet e qasjes falëse të Perëndimit ndaj Beogradit ndihen më fort në Kosovë. Ndërsa më shumë se 100 vende e njohin sovranitetin e saj, Serbia nuk e njeh. Përpjekjet për të normalizuar marrëdhëniet midis dy vendeve – të mbikëqyrura nga SHBA dhe BE – kanë qenë të mbushura dhe herë pas here të dhunshme.

Pika e ndezjes më e ashpër erdhi pas zgjedhjeve për kryetar komunash në katër komunat veriore të Kosovës në maj. 

Të tjerët pajtohen me Kurtin. Kearns tha për CNN se trupat britanike të stacionuara në Kosovë kishin gjetur “depo armësh të fshehura në kisha dhe ambulanca nga milicia serbe në veri të Kosovës. Kemi dëgjuar për granata jashtë pragut të njerëzve nëse ata refuzojnë të mbështesin milicinë serbe.”

Pavarësisht kësaj, pjesa më e madhe e përgjigjeve diplomatike është fokusuar në veprimet e Kurtit, për të cilat Kosova ka paguar një çmim të rëndë. Që nga pasojat e zgjedhjeve, Kosova nuk është ftuar nga stërvitjet e përbashkëta ushtarake me SHBA-në, është përjashtuar nga projektet evropiane të infrastrukturës dhe është goditur me sanksione që mund t’i kushtojnë ekonomisë së saj 500 milionë euro (550 milionë dollarë) deri në fund të këtij viti. vit.

Kearns kritikoi përgjigjen “të pabalancuar” nga Perëndimi, “Fillimi i krizës ishte ndërhyrja e jashtme e qeverisë serbe në punët e brendshme të Kosovës, ku u tha serbëve të Kosovës që të mos votojnë në zgjedhjet lokale. Kjo është ndërhyrje e huaj”, tha ajo.

Kur autoritetet serbe arrestuan tre oficerë të policisë së Kosovës, të cilët pretendonin se ishin “thellë brenda territorit të Serbisë qendrore” dhe përgatiteshin për të kryer “një akt terrorizmi”. Por Kosova këmbënguli se oficerët ishin “rrëmbyer” brenda kufijve të Kosovës dhe se Serbia kishte kryer dhe “akt agresioni”.

SHBA dhe BE ishin të ngadalta për t’iu përgjigjur këtij incidenti. KFOR-i, Forca e NATO-s në Kosovë, lëshoi ​​një deklaratë 48 orë pasi oficerët u raportuan të zhdukur. SHBA lëshoi ​​një deklaratë tre ditë më vonë, duke pretenduar se arrestimet u kryen me “akuza të rreme”.

Joseph i tha CNN se “Nëse SHBA-të ishin vërtet të pasigurta nëse policia e Kosovës ndodhej në Serbi, atëherë pse të përdoret një term kaq kategorik [si “i rremë”], i cili parandalon kompetencën dhe gjykimin e gjykatës serbe?”

E megjithatë Serbia nuk u dënua për paraburgimet. Lirimi i oficerëve u sigurua dy javë më vonë – jo nga aleatët perëndimorë, por nga Viktor Oban.

“Situata është e qartë se kush është ende ngacmuesi i Ballkanit”, tha për CNN Meliza Haradinaj, ish-ministre e Jashtme e Kosovës. Koha do të dëshmojë se ky ‘investim’ për të qetësuar Serbinë do të shkojë kot.