BE-ja ofron një model për pajtimin e Kosovë me Serbinë

Procesi i normalizimit ndërmjet Serbisë dhe Kosovës kërkon bashkëpunim të thellë dhe të plotë nga të dyja palët, ngjashëm me procesin e pajtimit të Gjermanisë dhe Francës pas Luftës së Dytë Botërore.

“Të gjitha fillimet janë të vështira, veçanërisht ato që po fillojnë përsëri. Shumë shpejt do të zbulojmë nëse përpjekja e fundit e Perëndimit (BE-SHBA) për të zgjidhur problemin më të madh në Ballkan në dy dekadat e fundit do të jetë një sukses apo dështim”, shkruan Euractiv.

Tutje, sipas këtij mediumi, brenda afatit të ngushtë kohor për zbatimin e marrëveshjes së negociuar, do të shohim nëse Serbia dhe Kosova përqafojnë qasjen evropiane dhe fillojnë të flasin gjuhën e paqes dhe të ecin në rrugën e pajtimit.

“Një “propozim franko-gjerman” u pranua nga Serbia dhe Kosova më 27 shkurt 2023 në lidhje me problemin më të madh në Ballkan në dy dekadat e fundit. Palët e përfshira ranë dakord për një aneks zbatimi më 18 mars, i cili konsiderohet i detyrueshëm për palët e përfshira, megjithëse nuk është nënshkruar prej tyre, si një lëshim për presidentin Vuçiq për arsye politike të brendshme”, shkruan tutje Euractiv.

Marrëveshja përfshin aranzhime dhe garanci specifike për të siguruar një nivel të duhur të vetë-menaxhimit për komunitetin serb në Kosovë. Ai synon normalizimin e marrëdhënieve ndërmjet Kosovës dhe Serbisë, respektimin e integritetit territorial dhe autonomisë, mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe komuniteteve pakicë, zgjidhjen e mosmarrëveshjeve në mënyrë paqësore dhe thellimin e bashkëpunimit ndërmjet dy vendeve në fusha të ndryshme. Aneksi i zbatimit ofron një plan të detajuar për palët që të zbatojnë marrëveshjen menjëherë dhe në mënyrë efektive, me mbikëqyrje nga BE-ja përmes Komitetit të Përbashkët të Monitorimit.

Reagimet ndaj marrëveshjes nga Kosova dhe Serbia ishin të përziera dhe në fillim kryesisht negative. Siç tha një diplomat i BE-së herët pas pranimit të marrëveshjes: “Të dyja palët janë të pakënaqura për marrëveshjen dhe kjo është e mirë për marrëveshjen”.

Megjithatë, ka shumë sfida për zbatimin e marrëveshjes.

Të dyja palët po përpiqen të bindin publikun e tyre se nuk kanë devijuar nga vijat e kuqe të përcaktuara më parë, ku Serbia nuk e njeh pavarësinë e Kosovës dhe Kosova nuk lejon formimin e Asociacionit të Komunave Serbe (ASM). Presidenti Vuçiq ende nuk është përkushtuar për zbatimin e tij plotësisht.

Çështje madhore mbetet renditja e hapave të parë të palëve përkatëse, me obligimet e Serbisë në radhë të parë negative dhe ende nuk shihet se cilat do të ndërmerren. Për Kosovën, ASM është prioritet, i cili përfshin disa parakushte që duhet të plotësohen.

Këtij qëllimi nuk i shërben shpallja e bojkotit të zgjedhjeve të ardhshme lokale nga partia serbe “Lista Serbe”.

Karota kryesore pritet të vijë në konferencën e donatorëve që do të mbahet brenda 150 ditëve, ku Kosova dhe Serbia do të përfitojnë nëse zbatojnë marrëveshjen dhe aneksin zbatues.

Këto të dyja do të bëhen pjesë integrale e proceseve përkatëse të anëtarësimit të Kosovës dhe Serbisë në BE. Në rastin e Serbisë, dështimi për të zbatuar marrëveshjen mund të ngadalësojë procesin e saj të negociatave drejt anëtarësimit në BE dhe mund të përfshijë pezullimin e ndihmës në BE dhe bisedimet e pranimit, me mundësi shtesë për pezullimin e një regjimi pa viza, reduktimin e investimeve, e të ngjashme. Pengesa e marrëveshjes dhe aneksit të saj për Kosovën është krijimi dhe zbatimi i suksesshëm i një niveli më të gjerë të vetë-menaxhimit për komunitetin serb në Kosovë (ASM).

Procesi i normalizimit ndërmjet Serbisë dhe Kosovës kërkon bashkëpunim të thellë dhe të plotë nga të dyja palët, ngjashëm me procesin e pajtimit mes Gjermanisë dhe Francës.

Ky proces përfshinte njohjen e mizorive të kryera gjatë luftës, programet e shkëmbimit kulturor, gjestet simbolike, bashkëpunimin ekonomik dhe politik dhe arsimin.

Serbia ende nuk i ka pranuar mizoritë e ushtrisë dhe policisë serbe gjatë luftës. Sa i përket programeve të shkëmbimit kulturor, roli i RYCO-së (Zyrës Rajonale për Bashkëpunim Rinor) duhet të ketë një mandat unik për Kosovën dhe Serbinë. Në vitin 1962, presidenti francez Charles de Gaulle dhe kancelari gjerman Konrad Adenauer u takuan në qytetin e vogël të Reims për të nënshkruar një traktat miqësie midis dy kombeve.

Presidenti Vuçiq dhe kryeministri Albin Kurti gjithashtu mund të gjejnë një vend simbolik në Kosovë për t’u takuar dhe nënshkruar një pakt të ngjashëm.

Duke nxitur mbështetjen e ndërsjellë për rrugët e tyre përkatëse drejt anëtarësimit në BE, Serbia dhe Kosova mund të vendosen si aleatë politikë dhe kampionë të ambicieve evropiane të njëra-tjetrës. Në frymën e promovimit të shkëmbimit dhe mirëkuptimit kulturor, Franca dhe Gjermania demonstruan vlerën e arsimit duke futur kurse të gjuhës frënge dhe gjermane në shkollat ​​e tyre, të cilat ndihmuan në nxitjen e një marrëdhënieje midis popujve të tyre.

Në të njëjtën mënyrë, është thelbësore të jepen prioritete dhe të forcohen programet e shkëmbimit arsimor ndërmjet universiteteve në Serbi dhe Kosovë, veçanërisht në dritën e kërcënimeve të fundit publike ndaj akademikëve.

Për momentin, procesi është ende “në akull të hollë”. Një arsye për shqetësim është dështimi i mundshëm për të përmbushur pritjet e qytetarëve të Serbisë dhe Kosovës.

Prandaj, të dyja palët duhet të fokusohen në shitjen e procesit të paqes në përfitimet e tij të prekshme, të tilla si rritja e aksesit në tregun e përbashkët të BE-së, infrastrukturë më e mirë dhe stabilitet më i madh rajonal.

Një përfitim është një atmosferë e paqartë midis njerëzve dhe shoqërive të çliruara nga urrejtja. Rruga drejt normalizimit është e papërsosur, e gjatë dhe plot pengesa, siç është edhe kjo marrëveshje, por është e rëndësishme të ecim përpara me të. /Euractiv